Galestar
Galesak Cymry | |
---|---|
1. lerroa: Anthony Hopkins • Tom Jones • Dylan Thomas • George Everest • Ryan Giggs • Robert Owen • Michael Sheen 2. lerroa: Mary Jones • William Jones • John Cale • Bertrand Russell • Gwyneth Jones • Aneurin Bevan • Owain Glyndŵr | |
Biztanleak guztira | |
5.772.005 inguru | |
Biztanleria nabarmena duten eskualdeak | |
Gales: 2.630.700 AEB: 1.959.794 Ingalaterra 609.711 Kanada: 440.965 Australia: 84.246 Argentina: 20.000 Eskozia: 16.623 Zeelanda Berria 9.966 | |
Hizkuntza | |
Galesa eta ingelesa. | |
Erlijioa | |
Kristautasuna (Presbiterianismoa, anglikanismoa eta katolizismoa). | |
Zerikusia duten beste giza taldeak | |
kornubiarrak, bretoiak, irlandarrak, eskoziarrak eta manxarrak |
Galesak edo galestarrak Gales herrialdean jaio eta bertako jatorria duen jendea da. Ia denek (Argentinan bizi direnak ez beste) ingelesez mintzo dira, eta hauetako zati bat euren jatorrizko hizkuntza den galeseraz ere bai. Nagusiki presbiteriar eta anglikar erlijiokoak dira.
Izena
Gaur egungo galeseran galestarrek euren buruei Cymry deritze ("Aberkideak"), eta euren herrialdea den Galesi Cymru deitzen diote (euskaraz "Kamri" ahoskatu). Cymry izendapenaren esanahiaren jatorria britanierazko "combrogi" hitzan datza, honen esanahia "aberkideak" da, "herrialdeko kideen" zentzuan.[1]
Galestarrek euren buruei "Cymry" ("Aberkideak") bezala deritze, eta bere herrialdeari "Cymru" ("Aberkideen Lurra"), antzinako galeseran; izendapen honek garbi uzten digu galestarrak Britainia Handiko jatorrizko biztanleak zirelako ezagupena edo ustea zutela (bai eta bere arbaso britoien bertuteen jasotzaileak ere), honela Britainia Handia erasotu edo inbaditu zuten atzerritarrengandik bereizteko asmoz: anglosaxoiak (ingelesak).
Bizimodua
Galesko iparraldeko jarduera ekonomikoa nagusiak artzaintza eta arrantza dira, baita turismoa ere (Gales ingeles askoren opor lekua baita). Aldiz, Galesko hegoaldea askoz ere industrializatuagoa dago, mende askotan zehar herrialde guztiko jarduera nagusiena meatzaritza izan delarik.
Hizkuntza
Galesa[2] (Cymraeg) —kymruera edo kymbruera izenez ere ezaguna[3]— Galesko berezko hizkuntza da, gaur egun egoera gutxituan dagoena.
Indoeuropar mintzaira da, hizkuntza zelten multzokoa; britoi taldearen barruan dago, cumbrierarekin, bretainierarekin eta kornubierarekin batera.
Galesko literaturan galestar mitologiak garrantzi handia izan du, honetan, Mabinogion, Galestar triadak edota Taliesinen liburuak leku berezia dute.
Galestar diaspora
Galestarrak Patagonian
Galestarrak Ipar Amerikan
Erreferentziak
- i
- e
- a
- Errusiar (Europa eta Asia, 122 milioi)
- Alemaniar (tartean austriar, alsaziar, lorrenar, hegoaldeko tiroliar, Belgikako hiztun-komunitate alemana eta Iparraldeko Schleswigekoak ; 89,3 milioi)
- Turkiar (Asia eta Europa, 56,5 milioi)
- Italiar (56,4 milioi)
- Frantziar (tartean Belgikako hiztun-komunitate frantsesa; 55,0 milioi)
- Ingeles (46,0 milioi)
- Ukrainar (tartean rusiniar, 43,2 milioi)
- Poloniar (38,4 milioi)
- Espainiar (tartean mirandiar eta Barranquenho, 31,1 milioi)
- Errumaniar (tartean moldaviar, 23,5 milioi)
- Herbeheretar (tartean flandriar, 20,7 milioi)
- Hungariar (11,7)
- Portugaldar (tartean galiziar, 11,6)
- Greziar (11,6)
- Bielorrusiar (10,2)
- Ijito (10,0)
- Txekiar (tartean moraviar, 9,80)
- Suediar (8,00)
- Serbiar (7,70)
- Suitzar (7,00)
- Bulgariar (tartean pomak, 6,70)
- Katalan (tartean valentziar, 6,40)
- Irlandar (6,10)
- Okzitaniar (tartean arandar, 5,95)
- Tatariar (tartean Krimeako tatariar, 5,70)
- Eskoziar (5,50)
- Finlandiar (5,34)
- Albaniar (5,30)
- Danimarkar (5,10)
- Eslovakiar (5,00)
- Siziliar (5,05)
- Kroaziar
- Norvegiar
- Lituaniar
- Esloveniar
- Txuvax
- Mazedoniar
- Bosniako
- Letoniar
- Baxkir
- Judu
- Sardiniar
- Mordoviar
- Estoniar
- Txetxen
- Udmurt
- Kareliar
- Euskaldun
- Mariar
- Erretorromaniar
- Friuliar
- Ladiniar
- Erromantxear
- Montenegroar
- Avar
- Galestar
- Kaxubiar
- Frisiar
- Bretoi
- Osetiar
- Kabardino
- Maltar
- Dagestandar
- Aromaniar
- Komi-zyriana
- Luxenburgotar
- Kumik
- Lezgin
- Islandiar
- Ingux
- Gagauz
- Zirkasiar (adige)
- Kalmuk
- Karatxai
- Komi-permiar
- Laks
- Tabasarar
- Sami
- Balkar
- Nogai
- Sorabiar
- Inuit
- Faroetar
- Rutul
- Tats
- Vepsiar
- Tsakhur
- Karaita
- Ingriar
- Kornubiar
- Manxiar
- Livoniar
- Korsikar
- Valdostaniar
- Istro-errumaniar
- Boyash
Kanpo estekak
- Datuak: Q188353
- Multimedia: People of Wales / Q188353