Tartufo

Tartufo
Jatorria
Egilea(k)	Molière
Sorrera-urtea	1664
Argitaratze-data	1669
Estreinaldi-data	1664
Izenburua	Le Tartuffe ou l'Imposteur
Jatorrizko herrialdea	Frantzia
Ekoizpen lekua	Frantzia
Ezaugarriak
Genero artistikoa	comedy (en)
Hizkuntza	frantsesa
Egile-eskubideak	jabetza publiko eta jabetza publiko
Fikzioa
ikusi Tartuffe (en) , Orgon (en) , Valère (en) , Madame Pernelle (en) , Elmire (en) , Dorine (en) , Cléante (en) , Mariane (en) , Damis (en) , Laurent (en) , Argas (en) , Flipote (en) , Monsieur Loyal (en) eta A King's Officer/The Exempt (en)

Tartuffe edo Tartufo, (izen osoa frantsesez: Tartuffe, ou l'Imposteur, "Tartufo edo iruzurgilea" osorik) Molièreren bost ekitaldiko komedia eta komedia horren protagonistaren izena dira. Egun, izen propio hori ere iruzurgilea adierazteko izen arrunt gisa erabiltzen da frantssez.

1664an erregearen aurrean aurkeztu zuten, baina hiru urtez galarazi zuten, eta 1667an behin bakarrik antzeztu ondoren berriro debekatu zuten, harik eta 1669an baimendu zuten arte, zenbait aldaketa egin ondoren eta zenbait gatazka baretu ondoren, tartean jansenistena Elizaren Bakeasinatutakoan.

Aspektu formalei erreparatuz, binan-binan errimatzen duten dodekasilabotan idatzita dago, hots, hamabi silabako bertsoak edo alexandrino frantsesak.

Argumentua

Elizkoi faltsuen aurkako satira zorrotza da; Tartuffe abenturazale hipokrita iruzurtiak Orgon burgesaren fede onaz baliatuz haren etxean egiten dituen bidegabekeriak kontatzen dira. Gezurrezko elizkoiak kritikatzean, nabari da egilearen ezinikusi berezia hipokretei, nahiz eta ahots narratzailerik ez izan antzerkian. ^[1]. Eztabaidatua izan da ere ea hipokritak orokorrean kritikatzen duen lan honek edo garaiko talde jakin bat ote den kritikaren jomuga eta horretarako erregearen laguntza ote zuen. Izan ere, Frantzisko Saleskoak garatua zuen Deboziozko bizitzarako sarrera obran kontzientzi zuzendariaren figura, eginkizunak eta harremanak eta horrekin antza hartzen zaio satirari^[2], pertsonai sinesgarrien bidez horren trufa egiten baitu. Zehazki aipatu da Saint-Sacrement Konpainia izatea, 1627 urtean sekretupean sortua eta gortearen aurkako moralzaleak osatua Kontrarreformaren testuinguruan.^[3]. Zenbait unetan jesuiten aurka ari dela uste da.^[4].

Pertsonai nagusiak

Tartufo

Elizkoi faltsua eta iruzurgilea da protagonista. Elizan Orgon ezagututakoan, bere harrapakin bihurtuko du. Azkenean, bere etxea eta dirua mendean hartzen saiatuko da, baina lizunkeriak galbidera eramango du. Egotzitako hizkera eta itxura ematen diote komikotasuna.

Orgon

Gizon heldua, aberatsa eta autoritate handikoa, baina Tartufok liluratuta dauka eta haren aurrean edozer egiteko prest azaltzen da, jakin arte nolakoa den. Orduan suminduta burua galtzen du, Tartuforengan jarritako sineskortasunak hondamena ekarri diola ulertzen duenean.

Dorina

Zerbitzaria, etxeko neskamea da eta familia osoa zaintzen du. Herriko jakinduriaren arketipoa, errealista da eta iruzurgilearen trikimailuak agerian jartzen dituena bere jardunean, ez baitu hitz egiteko beldurrik.

Pernelle andrea

Orgonen ama da, Tartufok liluratuta daukana ere.

Elmira

Orgonen emaztea da, gizona baino askoz gazteagoa. Zentzuduna eta azkarra, Tartuforen azpijokoak antzematen ditu. Iruzurgileak sentitzen duen harekiko erakartasunak ahalbidetzen du, hori aprobetxatuz, senarrari ikusaraztea iruzurgilearen azpikeriak eta begiak zabaltzea, ulertarazten familiaren galera ekarri duela.

Kleanto

Orgonen koinatu adimentsua, lojika maite du eta laster antzemango du nolakoa den Tartufo, baina bukaerara arte ez du lortuko Orgonek kontuan hartzea bere aholkuak.

Erreferentziak

Kanpo estekak

• Datuak: Q205875
• Multimedia: Tartuffe / Q205875