'Nieuwe' tweezaadlobbigen

'Nieuwe' tweezaadlobbigen
'Nieuwe' tweezaadlobbigen
Taxonomische indeling
Rijk:Plantae (Planten)
Stam:Embryophyta (Landplanten)
Klasse:Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade:Angiospermae (Bedektzadigen)
Clade
'Nieuwe' tweezaadlobbigen
Afbeeldingen op Wikimedia Commons Wikimedia Commons
'Nieuwe' tweezaadlobbigen op Wikispecies Wikispecies
Portaal  Portaalicoon   Biologie

De 23e druk van de Heukels gebruikt de naam tweezaadlobbigen in een nieuwe betekenis, namelijk als vertaling van het Engelse "eudicots". De 'nieuwe' tweezaadlobbigen worden ook wel opgevat als de klasse Asteropsida en zijn dan een zustergroep van de klasse Ceratophyllidopsida. Ook de naam Tricolpates wordt wel gebruikt.[1]

Naamgeving

Omdat de "tweezaadlobbigen" oorspronkelijk anders omgrensd waren, is de aanduiding 'Nieuwe' tweezaadlobbigen in gebruik genomen. Door de Magnoliiden, de Chloranthales en de Ceratophyllales af te splitsen van de oorspronkelijke tweezaadlobbigen heeft de groep tweezaadlobbigen een andere omgrenzing gekregen. Daarbij komt nog dat de naam "Magnoliophyta" in gebruik is geweest (zoals in het Dahlgren-systeem) als naam voor de bedektzadigen en de naam Magnoliidae voor de tweezaadlobbingen (en de naam Liliidae voor de eenzaadlobbigen).

In de oude omgrenzing van "tweezaadlobbigen" heeft deze naam betrekking op een taxon, met een formele botanische naam en een rang van klasse of onderklasse. De naam is Dicotyledones (ook wel Dicotyledoneae), Magnoliopsida (in de rang van klasse) of Magnoliidae (in de rang van onderklasse). Dit taxon bleek geen natuurlijke eenheid te vormen. De Magnoliopsida, 'magnoliids' of magnoliiden worden niet meer tot de tweezaadlobbigen gerekend en zijn als een daarvan losstaande clade afgesplitst als zustergroep van de Chloranthales en de monocots met de tweezaadlobbigen samen.

De nieuwe betekenis van "tweezaadlobbigen" ("eudicots") heeft betrekking op een clade, een groep die naar voren komt uit een cladistische analyse, dus een fylogenetische analyse. Deze clade "eudicots" is geen formeel taxon, maar heeft als natuurlijke groep de naam Asteropsida in de rang van klasse gekregen. De Asteropsida zijn ook bekend onder de namen Tricolpates.

De nieuwe groep van de "eudicots" komt overeen met de oude Dicotyledones, waarvan de Ceratophyllales zijn afgesplitst. De meeste planten die wel tot de oude groep behoren, maar afgesplitst zijn van de nieuwe groep, komen niet in Nederland voor. De bekendste uitzonderingen zijn soorten van de waterleliefamilie (wordt gerekend tot de ANA-groep, een basale clade van de zaadplanten) en de Magnolia's.[2]

Onder het ontwerp van de PhyloCode is de naam "Eudicotyledoneae" voorgesteld (ook wel geschreven: "/Eudicotyledoneae" met een " /" om aan te geven dat het geen botanische naam onder de ICBN is).

APG IV en de 'eudicots'

In de versie van de APG IV uit 2016 blijft de clade "eudicots" gehandhaafd.[3] De belangrijkste wijzigingen hebben plaatsgevonden bij de clade Lamiiden, waar enkele orden zijn toegevoegd. Daarnaast worden de nieuwe claden 'superrosids' en 'superasterids' onderscheiden als overkoepelende groepen.

APG IV (2016) Fylogenetische stamboom van bedektzadigen
→ benoemde clades zijn omlijnd ←

De 'eudicots' in de Nederlandse flora

In de 24e druk van de Heukels (2020) is de indeling een interpretatie van het APG IV-systeem als volgt aangepast:

Bronnen, noten en/of referenties

Noten

  1. ↑ (en) Holt, J. & C. Iudica, CLASS ASTEROPSIDA (Brongniart 1843) (2016). Geraadpleegd op 8 juni 2017.
  2. ↑ De Heukels duidt de planten die niet horen tot de "geavanceerde tweezaadlobbigen" ('core eudicots') aan als "primitieve tweezaadlobbigen" (Ceratophyllales in het APG IV-systeem). Dit is een verzamelterm en de aldus bijeengevoegde groepen vormen samen een niet-natuurlijke eenheid.
  3. ↑ Angiosperm Phylogeny Group. Chase, M.W. et al. (2016) An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG IV. Gearchiveerd op 17 mei 2023.
  4. ↑ Incertae sedis/nog niet te plaatsen taxa zijn: Atrichodendron Gagnep., Coptocheile Hoffmanns., Gumillea Ruiz et Pav., Hirania Thulin, Keithia Spreng., Poilanedora Gagnep. en Rumphia L. (is alleen bekend van een illustratie)
  5. ↑ a b c De ordes Amborellales, Nymphaeales en Austrobaylales worden gerekend tot de ANA grade (de basale 'angiosperms').
  6. ↑ a b Op grond van kern-DNA en mtDNA krijgt deze "COM"-groep een andere plaats in het systeem dan op grond van het cpDNA

Nieuwe taxa

  1. ↑ Zie voor de naam 'mesangiosperms': Angiosperm Phylogeny Website. Gearchiveerd op 22 december 2021.
  2. ↑ a b c d e f g h Nieuw taxon of nieuwe clade in vergelijking met APG III

Ordes per clade

Families per orde

  1. ↑ Amborellales, 1 familie: Amborellaceae
  2. ↑ Nymphaeales, families: Hydatellaceae, Cabombaceae, Nymphaeaceae
  3. ↑ Austrobaileyales, families: Austrobaileyaceae, Trimeniaceae, Schisandraceae
  4. ↑ Magnoliales, families: Myristicaceae, Magnoliaceae, Himantandraceae, Degeneriaceae, Eupomatiaceae, Annonaceae
  5. ↑ Laurales, families: Calycanthaceae, Siparunaceae, Gomortegaceae, Atherospermataceae, Monimiaceae, Hernandiaceae, Lauraceae
  6. ↑ Piperales, families: Aristolochiaceae, Piperaceae, Saururaceae
  7. ↑ Canellales, families: Winteraceae, Canellaceae
  8. ↑ Chloranthales, 1 familie: Chloranthaceae
  9. ↑ Acorales, 1 familie: Acoraceae
  10. ↑ Alismatales, families: Araceae, Tofieldiaceae, Alismataceae, Hydrocharitaceae, Butomaceae, Scheuchzeriaceae, Aponogetonaceae, Juncaginaceae, Maundiaceae, Posidoniaceae, Ruppiaceae, Cymodoceaceae, Zosteraceae, Potamogetonaceae
  11. ↑ Petrosaviales, 1 familie: Petrosaviaceae
  12. ↑ Dioscoreales, families: Nartheciaceae, Taccaceae, Thismiaceae (omgrenzing?), Burmanniaceae, Dioscoreaceae
  13. ↑ Pandanales, families: Velloziaceae, Stemonaceae, Triuridaceae, Pandanaceae, Cyclanthaceae
  14. ↑ Liliales, families: Corsiaceae, Campynemataceae, Petermanniaceae, Colchicaceae, Alstroemeriaceae, Melanthiaceae, Liliaceae, Smilacaceae, Philesiaceae, Rhipogonaceae
  15. ↑ Asparagales, families: Orchidaceae, Boryaceae, Blandfordiaceae, Lanariaceae, Asteliaceae, Hypoxidaceae, Ixioliriaceae, Tecophilaeaceae, Doryanthaceae, Iridaceae, Xeronemataceae, Asphodelaceae, Amaryllidaceae, Asparagaceae
  16. ↑ Arecales, families: Dasypogonaceae, Arecaceae
  17. ↑ Poales, families: Typhaceae, Bromeliaceae, Rapateaceae, Mayacaceae, Eriocaulaceae, Xyridaceae, Thurniaceae, Juncaceae, Cyperaceae, Restionaceae, Ecdeiocoleaceae, Poaceae, Flagellariaceae, Joinvilleaceae
  18. ↑ Commelinales, families: Commelinaceae, Hanguanaceae, Philydraceae, Haemodoraceae, Pontederiaceae
  19. ↑ Zingiberales, families: Musaceae, Strelitziaceae, Lowiaceae, Heliconiaceae, Cannaceae, Marantaceae, Costaceae, Zingiberaceae
  20. ↑ Ceratophyllales, 1 familie: Ceratophyllaceae
  21. ↑ Ranunculales, families: Eupteleaceae, Papaveraceae, Lardizabalaceae, Circaeasteraceae, Menispermaceae, Berberidaceae, Ranunculaceae
  22. ↑ Proteales, families: Sabiaceae, Nelumbonaceae, Platanaceae, Proteaceae
  23. ↑ Trochodendrales, 1 familie: Trochodendraceae
  24. ↑ Buxales, 1 familie: Buxaceae
  25. ↑ Gunnerales, families: Gunneraceae, Myrothamnaceae
  26. ↑ Saxifragales, families: Peridiscaceae, Paeoniaceae, Altingiaceae, Hamamelidaceae, Cercidiphyllaceae, Daphniphyllaceae, Crassulaceae, Aphanopetalaceae, Tetracarpaeaceae, Penthoraceae, Haloragaceae, Iteaceae, Grossulariaceae, Saxifragaceae, ongeplaatst Cynomoriaceae
  27. ↑ Vitales, 1 familie: Vitaceae
  28. ↑ Zygophyllales, families: Krameriaceae, Zygophyllaceae
  29. ↑ Celastrales, families: Lepidobotryaceae, Celastraceae
  30. ↑ Oxalidales, families: Huaceae, Connaraceae, Oxalidaceae, Cunoniaceae, Elaeocarpaceae, Brunelliaceae, Cephalotaceae
  31. ↑ Malpighiales, families: Ctenolophonaceae, Erythroxylaceae, Rhizophoraceae, Irvingiaceae, Pandaceae, Ochnaceae, Bonnetiaceae, Clusiaceae, Calophyllaceae, Hypericaceae, Podostemaceae, Lophopyxidaceae, Putranjivaceae, Caryocaraceae, Centroplacaceae, Elatinaceae, Malpighiaceae, Balanopaceae, Trigoniaceae, Dichapetalaceae, Chrysobalanaceae, Euphroniaceae, Humiriaceae, Achariaceae, Goupiaceae, Violaceae, Passifloraceae, Lacistemataceae, Salicaceae, Peraceae, Rafflesiaceae, Euphorbiaceae, Phyllanthaceae, Picrodendraceae, Linaceae, Ixonanthaceae
  32. ↑ Fabales, families: Quillajaceae, Fabaceae, Polygalaceae, Surianaceae
  33. ↑ Rosales, families: Rosaceae, Rhamnaceae, Elaeagnaceae, Barbeyaceae, Dirachmaceae, Ulmaceae, Cannabaceae, Moraceae, Urticaceae
  34. ↑ Fagales, families: Nothofagaceae, Fagaceae, Myricaceae, Juglandaceae, Casuarinaceae, Ticodendraceae, Betulaceae
  35. ↑ Cucurbitales, families: Anisophylleaceae, Corynocarpaceae, Coriariaceae, Cucurbitaceae, Tetramelaceae, Datiscaceae, Begoniaceae, ongeplaatst Apodanthaceae
  36. ↑ Geraniales, families: Geraniaceae, Francoaceae
  37. ↑ Myrtales, families: Combretaceae, Onagraceae, Lythraceae, Vochysiaceae, Myrtaceae, Melastomataceae, Crypteroniaceae, Alzateaceae, Penaeaceae
  38. ↑ Crossosomatales, families: Staphyleaceae, Guamatelaceae, Crossosomataceae, Stachyuraceae, Aphloiaceae, Geissolomataceae, Strasburgeriaceae
  39. ↑ Picramniales, 1 familie: Picramniaceae
  40. ↑ Sapindales, families: Biebersteiniaceae, Nitrariaceae, Kirkiaceae, Anacardiaceae, Burseraceae, Sapindaceae, Simaroubaceae, Rutaceae, Meliaceae
  41. ↑ Huerteales, families: Gerrardinaceae, Petenaeaceae, Tapisciaceae, Dipentodontaceae
  42. ↑ Brassicales, families: Akaniaceae, Tropaeolaceae, Moringaceae, Caricaceae, Setchellanthaceae, Limnanthaceae, Koeberliniaceae, Bataceae, Salvadoraceae, Emblingiaceae, Pentadiplandraceae, Gyrostemonaceae, Resedaceae, Tovariaceae, Capparaceae, Cleomaceae, Brassicaceae
  43. ↑ Malvales, families: Neuradaceae, Thymelaeaceae, Sphaerosepalaceae, Bixaceae, Cistaceae, Sarcolaenaceae, Dipterocarpaceae, Cytinaceae, Muntingiaceae, Malvaceae
  44. ↑ Dilleniales 1 familie: Dilleniaceae
  45. ↑ Berberidopsidales, families: Aextoxicaceae, Berberidopsidaceae
  46. ↑ Santalales, families: Erythropalaceae, Strombosiaceae, Coulaceae, Ximeniaceae, Aptandraceae, Olacaceae, Octoknemaceae, Loranthaceae, Misodendraceae, Schoepfiaceae, Opiliaceae, Santalaceae, ongeplaatst Balanophoraceae
  47. ↑ Caryophyllales, families: Droseraceae, Nepenthaceae, Drosophyllaceae, Ancistrocladaceae, Dioncophyllaceae, Frankeniaceae, Tamaricaceae, Polygonaceae, Plumbaginaceae, Rhabdodendraceae, Simmondsiaceae, Asteropeiaceae, Physenaceae, Macarthuriaceae, Microteaceae, Caryophyllaceae, Achatocarpaceae, Amaranthaceae, Stegnospermataceae, Limeaceae, Lophiocarpaceae, Kewaceae, Barbeuiaceae, Aizoaceae, Gisekiaceae, Sarcobataceae, Phytolaccaceae, Petiveriaceae, Nyctaginaceae, Molluginaceae, Montiaceae, Halophytaceae, Didiereaceae, Basellaceae, Talinaceae, Anacampserotaceae, Portulacaceae, Cactaceae
  48. ↑ Cornales, families: Cornaceae, Grubbiaceae, Curtisiaceae, Nyssaceae, Hydrostachyaceae, Hydrangeaceae, Loasaceae
  49. ↑ Ericales, families: Balsaminaceae, Marcgraviaceae, Tetrameristaceae, Polemoniaceae, Fouquieriaceae, Lecythidaceae, Sladeniaceae, Pentaphylacaceae, Sapotaceae, Ebenaceae, Primulaceae, Mitrastemonaceae, Theaceae, Symplocaceae, Styracaceae, Diapensiaceae, Sarraceniaceae, Roridulaceae, Actinidiaceae, Clethraceae, Cyrillaceae, Ericaceae
  50. ↑ Icacinales, families: Oncothecaceae, Icacinaceae
  51. ↑ Metteniusales 1 familie: Metteniusaceae
  52. ↑ Garryales, families: Garryaceae, Eucommiaceae
  53. ↑ Vahliales 1 familie:Vahliaceae
  54. ↑ Solanales, families: Montiniaceae, Sphenocleaceae, Hydroleaceae, Convolvulaceae, Solanaceae
  55. ↑ Gentianales, families: Rubiaceae, Loganiaceae, Gelsemiaceae, Gentianaceae, Apocynaceae
  56. ↑ Boraginales, families: Codonaceae, Wellstediaceae, Boraginaceae, Hydrophyllaceae, Nama, etc. Heliotropaceae, Coridaceae, Ehretaceae
  57. ↑ Lamiales, families: Plocospermataceae, Carlemanniaceae, Oleaceae, Tetrachondraceae, Peltanthera, Calceolariaceae, Gesneriaceae, Plantaginaceae, Scrophulariaceae, Stilbaceae, Byblidaceae, Linderniaceae, Lamiaceae, Mazaceae, Phrymaceae, Paulowniaceae, Orobanchaceae, Thomandersiaceae, Verbenaceae, Pedaliaceae, Schlegeliaceae, Martyniaceae, Bignoniaceae, Acanthaceae, Lentibulariaceae
  58. ↑ Aquifoliales, families: Cardiopteridaceae, Stemonuraceae, Aquifoliaceae, Helwingiaceae, Phyllonomaceae
  59. ↑ Asterales, families: Rousseaceae, Campanulaceae, Pentaphragmataceae, Alseuosmiaceae, Phellinaceae, Argophyllaceae, Stylidiaceae, Menyanthaceae, Goodeniaceae, Calyceraceae, Asteraceae
  60. ↑ Escalloniales, 1 familie: Escalloniaceae
  61. ↑ Bruniales, families: Bruniaceae, Columelliaceae
  62. ↑ Apiales, families: Pennantiaceae (?), Torricelliaceae, Griseliniaceae, Pittosporaceae, Araliaceae, Myodocarpaceae, Apiaceae
  63. ↑ Dipsacales, families: Viburnaceae, Caprifoliaceae
  64. ↑ Paracryphiales, 1 familie: Paracryphiaceae

Literatuur

  • Heukels' Flora van Nederland. Wolters-Noordhoff (2005). ISBN 9001 58344 X.
  • The Angiosperm Phylogeny Group. M.W. Chase, M.J.M. Christenhusz, M.F. Fay, J.W. Byng, W.S. Judd, D.E. Soltis, D.J. Mabberley, A.N. Sennikov, P.S. Soltis, P.F. Stevens (2016) An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG IV
  • Stevens, P.F. (2001 onwards). Angiosperm Phylogeny Website. Version 14, July 2017 (and more or less continuously updated since)