Żółtosocza strzałkowata

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

żabieńcowce

Rodzina

obrazkowate

Podrodzina

Aroideae

Rodzaj

żółtosocza

Gatunek

Żółtosocza strzałkowata

Nazwa systematyczna

Xanthosoma sagittifolium Schott^[3]
Melet. Bot. 19. (1832).

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Żółtosocza strzałkowata^[4] (Xanthosoma sagittifolium) – gatunek roślin pochodzący z północnej części Ameryki Południowej i rejonu karaibskiego. Rośliny te uprawiane są dla jadalnych bulw oraz jako rośliny ozdobne. Gatunek jest typowym dla rodzaju żółtosocza^[5] z rodziny obrazkowatych.

Morfologia

Roślina zielna o dużych strzałkowatych liściach, mocno wciętych u nasady, o długości 60-120 cm. Gatunek podobny: kolokazja jadalna (ma mniej wcięte liście).

Zastosowanie

Rośliny jadalne: Gatunek jest uprawiany przemysłowo z uwagi na bogate w skrobię bulwy o długości około 20 cm. Pędy te w stanie surowym są cierpkie, a spożyte na surowo powodują zapalenie przewodu pokarmowego. Spożywa się je po ugotowaniu lub smażeniu w głębokim oleju (jak frytki). Na Kubie osoby z łagodnymi wrzodami przewodu pokarmowego stosują dietę z gotowanych bulw tej rośliny. Na Wyspach Karaibskich oraz w Azji gatunek ten uprawia się również z uwagi na jadalne liście, które są spożywane jako jarzyna sałatkowa^[6].; Bulwy zawierają od 15 do 39% węglowodanów, 2 do 3% białka i 70 do 77% wody^[7].; Uprawa żółtosoczy strzałkowatej była szeroko rozpowszechniona w Ameryce już w czasach odkrycia tych ziem przez Krzysztofa Kolumba. Obecnie gatunek ten uprawiany jest nie tylko w Ameryce, ale również w Afryce, Azji, Australazji i Europie. Nazwa zwyczajowa bulw tego gatunku to cocoyam (ang.), malanga, tannia lub yautia (hiszp.)^[7].

Rośliny ozdobne: Gatunek z uwagi na ozdobne i efektownie unerwione liście, uprawiany jest również jako roślina ozdobna, szczególnie w paludariach, a w krajach o ciepłym klimacie także jako roślina ogrodowa.

Uprawa

Wymagania^[8]: Rośliny z tego gatunku wymagają miejsc ciepłych i nasłonecznionych, a także wysokiej wilgotności powietrza. Podłoże powinno być lekkie, żyzne, stale wilgotne; najlepsza jest mieszanka torfu, ziemi inspektowej i piasku. Temperatura w lecie powinna wynosić od 18 do 30 °C, a w zimie od 12 do 15 °C. Rozmnażanie polega na wysiewie nasion, podziale kłącza lub wysadzaniu bulw przybyszowych.

Produkcja na świecie^[7]: Przemysłowo gatunek uprawiany jest jako roślina roczna. Sadzonki z nasion, podzielone bulwy lub bulwy przybyszowe wysadzane są w ziemnych kopcach, na głębokości powyżej 5 cm, aby ograniczyć tworzenie przypowierzchniowych bulw przybyszowych, ograniczających wydajność produkcji. Na hektarze sadzi się od 10.000 do 30.000 roślin. Szeroko rozpowszechnione jest chemiczne i organiczne nawożenie upraw, osiągające ponad pół tony nawozu na hektar. Zbiór następuje po 8–12 miesiącach i osiąga od 7 do 30 ton z hektara. Przed wprowadzeniem do obrotu bulwy są myte, suszone i dezynfekowane, a następnie chłodzone. W małych plantacjach zbiera się wyłącznie bulwy przybyszowe.

Produkcja światowa w roku 2008 wyniosła 393.134 ton. Głównymi producentami są: Kuba (240.000 ton), Wenezuela (79.101 ton), Peru (30.444 ton) i Dominikana (21.801 ton)^[9].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2012-02-22] (ang.).
↑ Xanthosoma sagittifolium. The Plant List. [dostęp 2012-02-22].
↑ Jens Rohwer: Atlas roślin tropikalnych. Wyd. 1. Warszawa: Horyzont, 2002. ISBN 83-7311-378-9.
↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2010-05-24]. (ang.).
↑ Stephen K. O'Hair: Tropical Root and Tuber Crops. [dostęp 2010-05-26].
↑ ^a ^b ^c J.E. Hernándo Bermejo i J. León (red.). Neglected Crops: 1492 from a Different Perspective. „Plant Production and Protection Series”. 26, s. 253-258, 1994. Rzym: FAO. [dostęp 2010-05-26].
↑ Jiří Haager: Mieszkanie w kwiatach: moje hobby. Warszawa: Polska Oficyna Wydawnicza "BGW", 1992. ISBN 83-7066-343-5.
↑ FAOSTAT. Crops Yautia (cocoyam). Food and Agriculture Organisation of the United Nations.

Bibliografia

Jens Rohwer: Atlas roślin tropikalnych. Warszawa: Horyzont, 2002. ISBN 83-7311-378-9.
Kirsten Albrecht Llamas: Tropical Flowering Plants. A Guide to Identification and Cultivation. Portland: Timber Press, 2003. ISBN 0-88192-585-3. (ang.).