Bazylika św. Pankracego za Murami

Bazylika św. Pankracego za Murami
San Pancrazio
Kościół tytularny
Ilustracja
Fasada bazyliki
Państwo

 Włochy

Miejscowość

Rzym
Piazza San Pancrazio 5 D

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

San Pancrazio

Bazylika mniejsza

od niepamiętnych czasów

Wezwanie

św. Pankracy

Wspomnienie liturgiczne

12 maja

Przedmioty szczególnego kultu
Relikwie

św. Pankracy

Historia
Data powołania
• dekret wydał

VI wiek
papież Symmachus

Data zakończenia budowy

VI wiek

Data poświęcenia

VI wiek

Położenie na mapie Rzymu
Mapa konturowa Rzymu, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Bazylika św. Pankracego za Murami”
Położenie na mapie Włoch
Mapa konturowa Włoch, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bazylika św. Pankracego za Murami”
Położenie na mapie Lacjum
Mapa konturowa Lacjum, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Bazylika św. Pankracego za Murami”
Ziemia41°53′06″N 12°27′14″E/41,885000 12,453889
Multimedia w Wikimedia Commons

Bazylika św. Pankracego za Murami (wł. San Pancrazio, łac. S. Pancratii) – rzymskokatolicka bazylika mniejsza i kościół tytularny w Rzymie, ufundowany przez papieża Symmachusa na początku VI wieku.

Świątynia ta jest kościołem parafialnym oraz kościołem tytularnym, mającym również rangę bazyliki mniejszej[1]. Jest też kościołem stacyjnym z drugiej niedzieli okresu Wielkanocy.

Obecnym kardynałem-prezbiterem San Pancrazio jest Antonio Cañizares Llovera. Wśród poprzednich znajdowali się m.in. papieże Paweł IV, Klemens VIII, Innocenty XII oraz Polak, kard. Stanisław Hozjusz.

Lokalizacja

Kościół znajduje się w XII dzielnicy Rzymu – Gianicolense (Q XII) przy Piazza San Pancrazio, na zachód od Porta San Pancrazio, na wzgórzu Janikulum.

Patron

Patronem świątyni jest św. Pankracy – kilkunastoletni chłopiec, który poniósł śmierć męczeńską za wiarę chrześcijańską na początku IV wieku. W bazylice znajduje się relikwiarz z głową św. Pankracego, patrona świątyni[2].

Historia

Bazylikę zbudowano około 500 roku na polecenie papieża Symmachusa (498-514) na miejscu grobu św. Pankracego, który został jej patronem. Kościół kilkakrotnie przebudowywano[3] (m.in. za pontyfikatu Honoriusza I, a także w XIII wieku oraz za pontyfikatu Sykstusa IV[4]). W 1622 roku papież Aleksander VII przekazał ją karmelitom bosym[5], którzy dokonali jej całkowitej renowacji. Kolejnej dokonano w XIX wieku, zachowując piętnastowieczną ceglaną fasadę z herbem Innocentego VIII[6]. W tym samym stuleciu świątynię plądrowały wojska Napoleona Bonapartego i Giuseppe Garibaldiego[5], doszło wówczas do zniszczenia relikwii św. Pankracego (ocalała tylko głowa przechowywana na Lateranie, a w późniejszym czasie przeniesiona z powrotem do bazyliki św. Pankracego)[4]. W 1931 roku bazylika stała się kościołem parafialnym[4]. Od 1997 roku bazyliką opiekują się polscy karmelici bosi[5], którzy zorganizowali obchody 1700-lecia męczeństwa św. Pankracego[7].

Architektura i sztuka

Fasada bazyliki pochodzi z 1606 roku, jest prosta w swojej formie, ciemnoróżowa, z białymi marmurowymi obramowaniami okna i drzwi[4]. Przy drzwiach znajdują się kolumny z VII wieku w porządku jońskim[4].

Wejście na teren otaczający bazylikę
Drzwi bazyliki z kolumnami z VII w.


Kościół jest zbudowany na klasycznym planie bazylikowym z nawą główną i nawami bocznymi i apsydą[4]. Sufit bazyliki jest rzeźbiony, z reliefem św. Pankracego pośrodku, herbem papieża Pawła V i rodziny Torres oraz głowami puttów[4].

Koncha apsydy udekorowana jest freskiem Luigiego Ciotti z 1959 roku, przedstawiającym Chrystusa w majestacie ze św. Pankracym i innymi świętymi[4].

Baldachim nad ołtarzem głównym wzniesiono w 1959 roku z wykorzystaniem wcześniejszych materiałów[4]. Wspierają go cztery porfirowe kolumny ze złoconymi kapitelami, stojące na cokołach z szarego marmuru[4]. Pierwotny zestaw czterech dawnych kolumn został splądrowany przez Francuzów w 1798 roku, zostały one odzyskane po przywróceniu rządu papieskiego w 1815 roku, jednak prawdopodobnie tylko tylna para jest oryginalna[4].

Pod ołtarzem znajduje się porfirowy sarkofag, który zawierał relikwie św. Pankracego zanim zostały zniszczone[4] Nogi sarkofagu mają kształt lwich łap, zdobiony jest złoconym brązem, znajdują się na nim gałęzie palmowe symbolizujące męczeństwo św. Pankracego oraz symbol Chi Rho.

Relikwie głowy św. Pankracego (przeniesione z Lateranu) przechowywane są w XVI-wiecznym relikwiarzu ulokowanym w prawej nawie bocznej, na ołtarz główny są one przenoszone w dzień jego wspomnienia 12 maja[4]. Nad relikwiarzem znajduje się płaskorzeźba przedstawiająca ścięcie św. Pankracego[4].

Wnętrze bazyliki
Relikwiarz głowy św. Pankracego, powyżej ścięcie św. Pankracego, nawa boczna
Sufit


Pod kościołem znajdują się starożytne katakumby. Naprzeciwko wejścia do bazyliki znajduje się muzeum z fragmentami rzeźb oraz pogańskimi i wczesnochrześcijańskimi inskrypcjami[6].

Kardynałowie prezbiterzy

Bazylika św. Pankracego za Murami jest jednym z kościołów tytularnych nadawanych kardynałom-prezbiterom (Titulus Sancti Pancratii)[8]. Tytuł ten został ustanowiony 6 lipca 1517 roku[8].

Przypisy

  1. ↑ Parrocchia san Pancrazio w serwisie Diocesi di Roma. [dostęp 2018-11-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-21)]. (wł.).
  2. ↑ 12 maja - św. Pankracy, męczennik. Podlasie24, 2011-05-12. [dostęp 2012-01-29].
  3. ↑ Hugo Hoever: Żywoty świętych pańskich. Olsztyn: Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1999, s. 111. ISBN 83-86503-89-0.
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l m n San Pancrazio na Churches of Rome. [dostęp 2018-11-20]. (ang.).
  5. ↑ a b c Warszawska Prowincja Karmelitów Bosych. [dostęp 2012-01-29]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  6. ↑ a b Roma e dintorni. Mediolan: Touring Club Italiano, 1965, s. 455. (wł.).
  7. ↑ Rzym: obchody 1700-lecia męczeństwa św. Pankracego. Opoka, 2004-05-13. [dostęp 2012-01-29].
  8. ↑ a b Bazylika św. Pankracego za Murami [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2018-11-20]  (ang.).

Linki zewnętrzne

  • strona archiwalna