Czernidłak gromadny

Czernidłak gromadny

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	kruchaweczkowate
Rodzaj	Coprinellus
Gatunek	czernidłak gromadny
Nazwa systematyczna
Coprinellus disseminatus (Pers.) J.E. Lange Dansk bot. Ark. 9 (no. 6): 93 (1938)
Multimedia w Wikimedia Commons

Czernidłak gromadny Coprinellus disseminatus (Pers.) J.E. Lange) – gatunek grzybów należący do rodziny kruchaweczkowatych (Psathyrellaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Coprinellus, Psathyrellaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Takson po raz pierwszy zdiagnozował i opisał w 1774 r. J. C. Schäffer nadając mu nazwę Agaricus pallescens. W roku 1800, C. H. Persoon przemianował takson, nadając mu nazwę Agaricus disseminatus. W 1821 r. S. F. Gray przeniósł go do rodzaju Coprinus nadając nazwę Coprinus disseminatus. W 1938 r. J. E. Lange umieścił go w rodzaju Coprinellus jako Coprinellus disseminatus. Prowadzone w latach 90. XX wieku badania filogenetyczne ostatecznie potwierdziły tę nazwę^[2].

Niektóre synonimy naukowe^[3]:

Nazwę polską czernidłak gromadny nadali w 1968 r. Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda^[4], jednakże po potwierdzeniu filogenetycznym przynależności do rodzaju Coprinellus, nazwa polska stała się niespójna z nazwą naukową.

Na niektórych polskojęzycznych stronach internetowych gatunek ten opisywany jest jako czernidłaczek gromadny^[5], jest to jednak nazwa nieformalna.

Morfologia

Kapelusz

Średnicy 1-1,5 cm. U młodych owocników barwy kremowej, jasnoochrowej, szarożółtej, beżowej, ochrowożółtawej, o kształcie dzwonkowatym, naparstkowatym. U dojrzałych owocników szary w różnych odcieniach, szeroko dzwonkowaty. W odróżnieniu od niektórych gatunków czernidłaka (Coprinus), nie rozpływający się. Powierzchnia kapelusza jest drobno pofałdowana promieniście, sucha i matowa^[6].

Hymenofor

Blaszkowy, z blaszkami szeroko rozstawionymi^[7][6][8] (według niektórych źródeł są gęsto rozstawione^[9]), prosto przyrośniętymi do trzonu. Barwa blaszek na początku biała, następnie w odcieniu szarofioletowym lub ochrowym, u starszych owocników są ciemne, prawie czarne^[6][7]. Pod lupą można zobaczyć na kapeluszu (oglądając pod światło) drobniutkie włoski^[10].

Trzon

Długości 4-5 cm, średnicy około 0,1 cm, barwy białawej, lekko higrofaniczny, cylindryczny, często wygięty^[6]

Miąższ

Barwy białawej, bardzo cienki, o łagodnym smaku i lekko grzybowym zapachu^[6]

Wysyp zarodników

Czarny. Zarodniki mają wymiary około 8-9 ×6-8 µm, są elipsoidalne, gładkie^[9].

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północnej Środkowej i Południowej, Europie, Azji, na Nowej Zelandii i Hawajach^[11]. W Polsce jest bardzo pospolity^[4].

Jego owocniki wyrastają gromadnie, tworząc gęste kobierce. Grzyby tego gatunku żyją w martwym drewnie próchniejących pni, czasem także znajdujących się pod powierzchnią gleby. Owocniki pojawiają się od maja do listopada, zazwyczaj kilkukrotnie na tym samym stanowisku w ciągu jednego sezonu^[12]. Zdarza się, że owocniki tego grzyba wyrastają masowo również na żywych jeszcze pniach starych drzew, tuż nad ziemią lub nawet metr powyżej^[10].

Znaczenie

Saprotrof^[4]. Grzyb jadalny i nieszkodliwy, lecz niewart rozważania ze względu na mały rozmiar^[13][14]. Z tego powodu jest często określany jako grzyb niejadalny^{[9][7][8][12]}.

Gatunki podobne

• Kruchaweczka najmniejsza (Psathyrella pygmaea) – nie posiada na kapeluszu włosków^[10].

Przypisy