Fałków

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Fałków

Zobacz też: inne znaczenia.

Fałków

wieś
Kościół pw. św. Trójcy
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	konecki
Gmina	Fałków
Liczba ludności (2021)	1003[2]
Strefa numeracyjna	44
Kod pocztowy	26-260[3]
Tablice rejestracyjne	TKN
SIMC	0539041[4]
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Fałków
Położenie na mapie Polski Fałków
51°08′05″N 20°06′02″E/51,134722 20,100556[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Fałków – wieś (dawniej miasto) w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie koneckim, w gminie Fałków^[5][4].

Fałków uzyskał lokację miejską w 1340, zdegradowany w 1869^[6]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa piotrkowskiego.

Miejscowość jest siedzibą gminy Fałków, a także rzymskokatolickiej parafii Świętej Trójcy^[7].

W miejscowości działa klub piłki nożnej, GLKS Fałków.

W 2021 wieś liczyła 1003 mieszkańców^[2].

Części wsi

Historia

Fałków od końca XIII w. należał do rodu Odrowążów, którzy przybrali nazwisko Fałkowscy (późniejsi przedstawiciele rodu nosili nazwisko Falkowski). W 1418 wymieniono zamek (castrum) w Fałkowie przy okazji działu dóbr.

W 1340 król Kazimierz Wielki wydał Jakubowi i Piotrowi Falkowskim przywilej przekształcenia wsi w miasto na prawie magdeburskim.

Od początku XV w. miasto należało do Giżyckich. Od XVII w. Fałków należał do Lasockich, Stadnickich i Jakubowskich. W 1557 miasto miało 5 rzemieślników, szynkarza i gorzelnika. W 1662 Fałków zamieszkiwany był przez 140 osób w 20 domach.

W XIX w. znajdował się tu wielki piec, walcownia żelaza oraz pudlingarnia. Funkcjonowały także kopalnie rudy: Juliusz i Wierzchowiska. Jak wiele innych miast w zaborze rosyjskim Fałków utracił prawa miejskie w 1869 w ramach represji po powstaniu styczniowym.

W czasie I wojny światowej Fałków uległ znacznym zniszczeniom. Zburzone zostało miasteczko wraz z kościołem pochodzącym z pocz. XV w. i szkołą podstawową. Do Fałkowa w 1916 karnie za działalność patriotyczną został zesłany ks. dr Władysław Chrzanowski, który był proboszczem fałkowskim w latach 1916–1919. Podczas swej posługi wybudował kaplicę, która pełniła funkcję kościoła do czasu wybudowania nowego; odremontował szkołę, która rozpoczęła działalność jeszcze przed odzyskaniem niepodległości, oraz zorganizował pierwszą straż pożarną i został jej prezesem. W styczniu 1919 został wybrany do sejmu konstytucyjnego (1919–1921), zabiegał w nim między innymi o pomoc dla zniszczonych podczas wojny miejscowości w powiecie koneckim.

Zabytki

• Kościół pw. św. Trójcy, zbudowany w latach 1929–1935 wg projektu architekta Oskara Sosnowskiego, stoi w najwyższym miejscu Fałkowa. Ołtarzem zwrócony jest ku wschodowi. Składa się z zasklepionego prezbiterium i niesklepionej nawy oraz dwóch naw bocznych zasklepionych. Kościół jest zbudowany na planie owalu. W prezbiterium i nawie jest sześć okien, a w bocznych nawach po trzy okna. Kościół ma dwie wieże pełniące funkcję dzwonnicy.

Kościół wraz z przykościelnym cmentarzem został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.; A.911/1-2 z 14.06.2013)^[8].

• Ruiny zamku lub dworu z początku XVII w., stojące na wzniesieniu, otoczone fosą wypełnioną wodą. Zachowane mury pierwszego piętra z oknami i bramą wjazdową oraz piwnice. Do zamku prowadził drewniany most zwodzony. Ze względu na niewielkie rozmiary historycy sztuki uznają kamienno-ceglany budynek nie za zamek, lecz dwór obronny. Zamek uległ zniszczeniu w XVII wieku, głównie pod naporem Szwedów.

W skład zabytkowego zespołu (nr rej.: A.479/1-4 z 16.09.1972 i z 15.02.1995) wchodzą: ruina dworu obronnego, oficyna, gorzelnia oraz park z aleją dojazdową^[8].

• W dawnej organistówce były dyrektor szkoły Euzebiusz Barański zorganizował muzeum (skansen) fałkowskie z licznymi eksponatami wyposażenia domowego i gospodarstwa.

Galeria

• 
  Ruiny zamku
• 
  Wnętrze kościoła
• 
  Figura za bramą do kościoła
• 
  Baba z maselnicą – drewniana rzeźba ludowa na placu przy OSP
• 
  Kościół z 1929 roku

Zobacz też

• Parafia Świętej Trójcy w Fałkowie
• Fałkowo

Przypisy

Bibliografia

• Euzebiusz Barański: Fałków czasy i ludzie. Końskie: 2008. ISBN 978-83-924278-2-7.brak strony w książce
• Michał Pawlikowski: Syn Ziemi Radomszczańskiej. Życie i działalność posła na sejm II Rzeczypospolitej ks. dr. Władysława Chrzanowskiego 1886-1933. Strzałków: Dorling Kindersley, 2011. ISBN 978-83-933262-0-4.brak strony w książce

Linki zewnętrzne

• Fałków, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 372 .