Głowocis

Głowocis japoński

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

nagonasienne

Klasa

iglaste

Rząd

cyprysowce

Rodzina

cisowate

Rodzaj

głowocis

Nazwa systematyczna

Cephalotaxus Siebold & Zucc. ex Endl.
Gen. Pl. Suppl. 2: 27 (1842)^[2]

Typ nomenklatoryczny

C. pedunculata Siebold & Zucc. ex Endl., nom. illeg. (= C. harringtonii (Knight ex J.Forbes) K.Koch)^[2]

Multimedia w Wikimedia Commons

Głowocis (Cephalotaxus) – rodzaj roślin z rodziny cisowatych (Taxaceae), dawniej często umieszczany w wyodrębnianej rodzinie głowocisowatych (Cephalotaxaceae). Ponieważ okazało się, że głowocis jest zagnieżdżony pod względem filogenetycznym wśród rodzajów należących do cisowatych – współcześnie jest raczej włączany do rodziny w szerokim ujęciu. Alternatywą jest wyróżnienie trzech monofiletycznych rodzin (Cephalotaxaceae, Amentotaxaceae, Taxaceae)^[2]. Rodzaj obejmuje w zależności od ujęcia od 7^[3]–8 do 11^[4] gatunków. Występują one we wschodniej Azji – od północno-wschodnich Indii i Malezji, poprzez Chiny i Koreę po Japonię^[5]. Rosną jako drzewa i krzewy podszytowe w lasach liściastych^[5]. W Polsce rzadkie w uprawie ze względu na wrażliwość na mrozy^[6].

Morfologia

Pokrój: Zimozielone krzewy i niewysokie drzewa^[6], osiągające do 12 m wysokości^[5], z pędami rozgałęziającymi się okółkowo lub naprzeciwlegle^[6].
Liście: Ułożone dwustronnie w jednej płaszczyźnie lub podnoszące się ku górze, zwykle lekko odgięte ku dołowi. Równowąskie^[6], skórzaste^[5], osadzone są na krótkich ogonkach. Od góry z wyraźnie wystającą wiązką przewodzącą, od spodu z szerokimi paskami aparatów szparkowych w kolorze białym lub szarym^[6].
Organy generatywne: Rośliny dwupienne^[5]. Strobile męskie kuliste, liczne, krókoszypułkowe, rozwijają się w kątach liści^[5]. Strobil żeński zawiera dwa zalążki (inne cisowate mają pojedynczy). Po zapyleniu rozwijają się nasiona otoczone mięsistą osnówką w kolorze zielonkawym lub z odcieniem fioletowym^[6], osiągające do 2,5 cm długości^[5].

Systematyka

Jeden z rodzajów rodziny cisowatych (Taxaceae). Wykaz gatunków^[7]:

Cephalotaxus fortunei Hook. – głowocis chiński, głowocis Fortune'a
Cephalotaxus griffithii Hook.f.
Cephalotaxus hainanensis H.L.Li
Cephalotaxus harringtonii (Knight ex J.Forbes) K.Koch – głowocis japoński
Cephalotaxus lanceolata K.M.Feng ex C.Y.Cheng W.C.Cheng & L.K.Fu
Cephalotaxus latifolia W.C.Cheng & L.K.Fu ex L.K.Fu & R.R.Mill
Cephalotaxus mannii Hook.f.
Cephalotaxus oliveri Mast.
Cephalotaxus sinensis (Rehder & E.H.Wilson) H.L.Li

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
↑ Cephalotaxus Siebold & Zucc. ex Endl.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2020-12-03].
↑ Liguo Fu, Nan Li & Robert R. Mill: Cephalotaxaceae Neger. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2020-12-03].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 20. ISBN 0-333-73003-8.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Włodzimierz Seneta: Drzewa i krzewy iglaste. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 136-137. ISBN 83-01-05225-2.
↑ Cephalotaxus. [w:] The Plant List [on-line]. The Kew Gardens. [dostęp 2011-11-18]. (ang.).