Gustav Klimt

Gustav Klimt w 1914

Data i miejsce urodzenia

14 lipca 1862
Baumgarten

Data i miejsce śmierci

6 lutego 1918
Wiedeń

Narodowość

austriacka

Dziedzina sztuki

malarstwo, grafika

Epoka

secesja

Multimedia w Wikimedia Commons

Cytaty w Wikicytatach

Gustav Klimt (ur. 14 lipca 1862 w Baumgarten, dziś w Penzing, 14 dzielnicy Wiednia, zm. 6 lutego 1918 w Wiedniu) – austriacki malarz i grafik, symbolista. Jeden z najwybitniejszych przedstawicieli secesji, przedstawiciel wiedeńskiego modernizmu.

Życiorys

Ojciec malarza Ernst (starszy) był złotnikiem-grawerem. Bracia Klimta mieli również zajęcia twórcze: Ernst (młodszy) zajmował się malarstwem historycznym oraz dekoracyjnym, Georg był cyzelatorem. Gustaw był drugim z siedmiorga rodzeństwa.

Klimt studiował w wiedeńskiej Kunstgewerbeschule (Szkole Sztuki Stosowanej). Pierwsze doświadczenie zawodowe zdobył wykonując różne prace dekoracyjne. Zajęcie to wraz z klimatem artystycznym rozwijającym się na przełomie wieków w Wiedniu odnalazło wyraz w dojrzałej twórczości artysty. Klimt stał się głównym inicjatorem dokonujących się przemian artystycznych, kiedy to w 1897 oficjalnie odrzucił kanony akademickie i wspólnie z innymi artystami założył Stowarzyszenie Artystów Austriackich – Secesję, z którą był związany do 1905.

Celem Klimta było stworzenie dzieła totalnego, absolutnego, tzn. wolnego od wszelkich konwencji, ograniczeń narzuconych przez akademickie koncepcje. Obrazy artysty są wyrazem nieograniczonej swobody twórczej, w pełni wyrażają bujność i złożoność epoki, w której dane było mu tworzyć. Jego prace stały się inspiracją dla wielu nowoczesnych artystów.

Portret „Adela Bloch-Bauer I”, zwany Złotą Adelą (1907), obraz, przy wykonaniu którego artysta zastosował złoto i srebro w płatkach^[1], został sprzedany w 2006 roku spadkobiercy imperium kosmetycznego Ronaldowi S. Lauderowi za 135 mln $ – była to wówczas najwyższa kwota, jaką uzyskano za obraz^[2]. Zanim został sprzedany przez krewną Adeli, Marię Altmann, prawowita właścicielka toczyła wieloletni proces o jego odzyskanie z rządem Republiki Austrii. Jak ustalił w 1998 roku dziennikarz śledczy Hubertus Czernin, dzieło to, zrabowane rodzinie Bloch Bauerów przez nazistów w 1941, wraz z wieloma innymi wisiało w Galerii Belvedere. Rząd Republiki Austrii odmówił oddania własności, co skutkowało procesem w amerykańskim Sądzie Najwyższym. Dzięki jego decyzji Maria Altmann odzyskała kilka obrazów Klimta^[3]. Historia obrazu – która odbiła się szerokim echem w kręgach międzynarodowych, aktualizując nierozliczone zbrodnie nazizmu – została opisana przez amerykańską dziennikarkę Anne Marie O'Connor w książce Złota dama (polski przekład Tomasz Pichór, Wyd. W.A.B.^[4]), a następnie zekranizowana pod tym samym tytułem przez Simona Curtisa^[5].

W 2021 roku Francja zwraca spadkobiercom obraz „Krzewy różane pod drzewami”. Jak przekazała na konferencji francuska minister kultury Roselyne Bachelot, pierwotna właścicielka dzieła austriackiego artysty Gustava Klimta - Nora Stiasny, pochodząca ze znanej austriackiej rodziny żydowskiej - po aneksji Austrii przez nazistów w 1938 roku została zmuszona, by sprzedać obraz „Krzewy różane pod drzewami” po zaniżonej cenie. W 1942 roku Stiasny trafiła do obozu koncentracyjnego i zmarła. Obraz nabył sympatyzujący z nazistami handlarz dziełami sztuki i trzymał go aż do swojej śmierci. Francja, nieświadoma historii tego dzieła, ostatecznie kupiła go na aukcji dla swojego paryskiego Musée d’Orsay w 1980 roku - wyjaśniała minister. Teraz płótno zostanie zwrócone spadkobiercom^[6].

Prace artysty

Pocałunek, 1907-1908, olej na płótnie,180 × 180 cm, Österreichische Galerie Belvedere
Danae, 1907-1908, olej na płótnie, 77 × 83 cm, Galerie Würthle
Medycyna, 1900-1907, Uniwersytet Wiedeński
Dziewica, 1912-1913, olej na płótnie, 190 × 200 cm, Galeria Narodowa w Pradze
Róże wśród drzew, ok. 1905, olej na płótnie 110 x 110 cm, Musée d’Orsay
Alegoria sztuki egipskiej, ok. 1890, fresk, Muzeum Historii Sztuki w Wiedniu
Fryz Beethovena, 1902, fresk w Budynku Secesji w Wiedniu
Śmierć i życie, 1916.

Portret Adeli Bloch-Bauer I - Złota Adela, 1907, Neue Galerie New York
Ślepiec, 1896, Leopold Museum
Portret Fritzy Riedler, 1906
Hope II, (Nadzieja II) 1907–08, Museum of Modern Art, New York City
Danaë, 1907. kolekcja prywatna, Wiedeń
Mäda Gertrude Primavesi, 1912, Metropolitan Museum of Art, New York City
Eugenia Primavesi (1913–14)
Portret Hermine Gallii, 1904, National Gallery, London
The Three Ages of Woman, 1905, Galleria Nazionale d'Arte Moderna, Rome
Avenue in Schloss Kammer Park, 1912, Österreichische Galerie Belvedere, Vienna
Girlfriends or Two Women Friends, 1916–17, (Galerie Welz, Salzburg, zniszczony)

Przypisy

↑ Czy Gustav Klimt bał się "Złotej Adeli"?, polskieradio.pl, 7 czerwca 2015 [dostęp 7 czerwca 2015]. (Audycja z cyklu Jest taki obraz).
↑ Złota Adela zdetronizowała wtedy Chłopca z fajką (1905) Pabla Picassa, obraz, który 5 maja 2004 roku został kupiony za 104 mln dolarów.
↑ PatriciaP. Cohen PatriciaP., The Story Behind ‘Woman in Gold’: Nazi Art Thieves and One Painting’s Return (Published 2015), „The New York Times”, 30 marca 2015, ISSN 0362-4331 [dostęp 2021-02-04] (ang.).
↑ Złota dama : niezwykła opowieść o arcydziele Gustawa Klimta, portrecie Adeli Bloch-Bauer - Katalog Bibliotek Uniwersytetu Śląskiego i Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach - Prolib Integro [online], integro.ciniba.edu.pl [dostęp 2021-02-04] .
↑ Złota dama / Woman in Gold. [dostęp 2021-02-04].
↑ Po ponad 80 latach Francja zwróci rodzinie ofiary Holokaustu obraz Klimta. 2021-03-16. [dostęp 2021-04-18].

Bibliografia

G. Néret, Gustaw Klimt, tł. E. Tomczyk, Edipresse Polska, Warszawa 2005, ISBN 83-60160-15-5
T. Pauli, Klimt, tekst T. Pauli, tł. z fr. E. Romanowska, Rzeczpospolita: HPS, cop., Warszawa 2006, ISBN 83-60529-20-5
S. Partsch, Klimt: życie i twórczość: z 96 ilustracjami i 35 rysunkami, tł. A. Kozak, Arkady, Warszawa 2000, ISBN 83-213-4010-5.
Klimt 1862-1918, tł. J. Tyczyńska, red. nauk. M. Omilanowska, Firma Księgarska Jacek i Krzysztof Olesiejuk - Inwestycje, cop., Warszawa 2005, ISBN 83-7423-382-6.