Jezierza
 Najas major | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | rośliny | ||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | okrytonasienne | ||
| Klasa | Magnoliopsida | ||
| Nadrząd | liliopodobne (≡ jednoliścienne) | ||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | jezierza | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Najas L. Sp. Pl. 1015 (1753) | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Najas marina L.[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
| |||
Jezierza (Najas L.) – rodzaj roślin wodnych z rodziny żabiściekowatych (Hydrocharitaceae), w dawniejszych systemach wyłączany zwykle w odrębną rodzinę jezierzowatych (Najadaceae). Obejmuje 39 gatunków występujących na całym świecie poza obszarami okołobiegunowymi[5]. W Europie występują cztery gatunki rodzime i dwa naturalizowane[6]. Wszystkie gatunki europejskie należą także do flory Polski, aczkolwiek jezierza giętka N. flexilis ma już status gatunku wymarłego w kraju. Wciąż występują: jezierza morska Najas marina, jezierza mniejsza N. minor i jezierza większa N. major[7].
Są to rośliny wodne związane z różnymi siedliskami, w tym rosnące na głębokościach poniżej 5 m. Liczne gatunki występują na polach ryżowych[8], w tym także jako chwasty[6]. Wykorzystywane bywają jako nawóz zielony i istotne rośliny pokarmowe dla ryb (w tym użytkowych z rodzaju tilapia). Bywają też stosowane jako surowiec do wypełniania opakowań[6]. Zarastając rowy stanowić mogą problem w utrzymaniu urządzeń melioracyjnych[8].
Morfologia
- Pokrój
- Zawsze rosnące w zanurzeniu rośliny roczne lub byliny[8]. Łodygi zakorzenione w dnie, długie[9] i cienkie, słabo rozgałęzione i wówczas pędy bardzo luźne lub silnie rozgałęzione, z bardzo zagęszczonymi pędami[8].
- Liście
- Naprzeciwległe lub skupione w pozornych okółkach albo pęczkach. U nasady pochwiaste, pojedyncze, równowąskie, na brzegach zwykle ząbkowane[8].
- Kwiaty
- Jednopłciowe, przy czym rośliny są jednopienne lub dwupienne. Kwiaty są niepozorne, wyrastają w kątach liści pojedynczo lub w niewielkich skupieniach[8]. Kwiaty męskie wsparte dwoma błoniastymi listkami przypominającymi okwiat, z pojedynczym, niemal siedzącym pręcikiem. Kwiaty żeńskie pozbawione są zupełnie okwiatu lub także otoczone są błoniastą pochwą. Zawierają pojedynczą zalążnię powstającą z jednego owocolistka, na szczycie z krótką szyjką zakończoną 2–4 wydłużonymi, równowąskimi znamionami[8][9].
- Owoce
- Pojedyncze orzeszki osłonięte błoniastą, luźną osłoną[8].
Systematyka
W dawniejszych systemach rodzaj wyodrębniany był w monotypową rodzinę jezierzowatych (Najadaceae) – np. w systemie Cronquista z 1981[10], ale też jeszcze w systemie Takhtajana z 2009[11]. Badania molekularne potwierdziły zagnieżdżenie rodzaju w obrębie rodziny żabiściekowatych Hydrocharitaceae i tak też jest ujmowany współcześnie[2].
- Systematyka według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)
Jeden z 8 rodzajów wyróżnianych w obrębie podrodziny Hydrilloideae wchodzącej w skład rodziny żabiściekowatych (Hydrocharitaceae), która należy z kolei do rzędu żabieńcowców (Alismatales)[2].
- Wykaz gatunków[5]
- Najas affinis Rendle
- Najas ancistrocarpa A.Braun ex Magnus
- Najas arguta Kunth
- Najas australis Bory ex Rendle
- Najas baldwinii Horn
- Najas brevistyla Rendle
- Najas browniana Rendle
- Najas canadensis Michx.
- Najas chinensis N.Z.Wang
- Najas conferta (A.Braun) A.Braun
- Najas filifolia R.R.Haynes
- Najas flexilis (Willd.) Rostk. & W.L.E.Schmidt – jezierza giętka
- Najas gracillima (A.Braun ex Engelm.) Magnus
- Najas graminea Delile
- Najas grossareolata L.Triest
- Najas guadalupensis (Spreng.) Magnus
- Najas hagerupii Horn
- Najas halophila L.Triest
- Najas heteromorpha Griff. ex Voigt
- Najas horrida A.Braun ex Magnus
- Najas indica (Willd.) Cham.
- Najas kurziana Rendle
- Najas madagascariensis Rendle
- Najas major All. – jezierza większa
- Najas malesiana W.J.de Wilde
- Najas marina L. – jezierza morska
- Najas minor All. – jezierza mniejsza
- Najas oguraensis Miki
- Najas pectinata (Parl.) Magnus
- Najas pseudogracillima L.Triest
- Najas rigida Griff.
- Najas schweinfurthii Magnus
- Najas tenuicaulis Miki
- Najas tenuifolia R.Br.
- Najas tenuis Magnus
- Najas tenuissima (A.Braun ex Magnus) Magnus
- Najas testui Rendle
- Najas welwitschii Rendle
- Najas wrightiana A.Braun
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b c Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-12-13] (ang.).
- ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-06].
- ↑ Rafaël Govaerts: World Checklist of Selected Plant Families. The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2011-02-07]. (ang.).
- ↑ a b Najas L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-11-18].
- ↑ a b c David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 613, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
- ↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 119, ISBN 978-83-62975-45-7 .
- ↑ a b c d e f g h Christopher D.K. Cook i in.: Water plants of the world. Hague: Dr. W. Junk b,v, Publishers, 1974, s. 331.
- ↑ a b Clive A. Stace: New flora of the British Isle. Cambridge; New York: Cambridge University Press, 2010, s. 840. ISBN 978-0-521-70772-5.
- ↑ Arthur Cronquist: An integrated system of classification of flowering plants. New York: Columbia University Press, 1981, s. 1053-1055. ISBN 0-231-03880-1.
- ↑ Armen Takhtajan: Flowering Plants. Springer Netherlands, 2009, s. 596-599. ISBN 978-1-4020-9609-9.
