Krzywa Wieża w Pizie

 Ten artykuł od 2011-01 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.
Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.
Krzywa Wieża w Pizie
Torre pendente di Pisa
Ilustracja
Państwo

 Włochy

Miejscowość

Piza

Styl architektoniczny

romański

Architekt

Bonanno Pisano

Wysokość całkowita

54,98 m

Rozpoczęcie budowy

1173

Ukończenie budowy

1372

Położenie na mapie Toskanii
Mapa konturowa Toskanii, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Krzywa Wieża w Pizie”
Położenie na mapie Włoch
Mapa konturowa Włoch, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Krzywa Wieża w Pizie”
Ziemia43°43′23″N 10°23′47″E/43,723056 10,396389
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Krzywa Wieża w Pizie (wł. Torre pendente di Pisa) – jedna z najbardziej znanych budowli świata, odwiedzana rocznie przez około 10 milionów turystów; symbol miasta Pizy. W istocie jest dzwonnicą (kampanilą) katedralną i należy do kompleksu zabudowań w stylu romańskim na Campo dei Miracoli, wpisanych w 1987 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO[1].

Historia

Wieża jest zbudowana z białego marmuru, liczy osiem kondygnacji i 54,98 m wysokości. Jej masę ocenia się na 14 tysięcy ton. Została zaprojektowana przez Guglielmo i Bonanno Pisano.

Budowę rozpoczęto w 1174 r. i prowadzono ją w 3 etapach przedzielonych długimi przerwami. Cała budowa trwała 199 lat. W drugim etapie, prowadzonym w latach 1272–1278, wieża zaczęła się przechylać[2]. Mimo niebezpieczeństwa, jeszcze w 1350 r. dodano ostatnie piętro, w którym umieszczono dzwony[potrzebny przypis]. Podczas budowy dokonywano korekt mających zniwelować przechył[2].

Dzięki odchyleniu wieży od pionu Galileusz mógł wykorzystać ją w roku 1600 do zademonstrowania niezależności czasu spadania ciał od ich masy (zob. eksperyment Galileusza ze spadkiem swobodnym ciał)[potrzebny przypis]. Należy jednak zaznaczyć, że eksperyment z wykorzystywaniem krzywej wieży przez uczonego uważany jest przez wielu naukowców[przez kogo?] za mit z powodu braku wiarygodnych źródeł[potrzebny przypis].

W XIX wieku zaczęto podejmować pierwsze próby powstrzymania przechylania się wieży, co przyniosło jednak przeciwny skutek. W 1890 odchylenie osiągnęło 5,24°[3]. Pierwszy pomiar odchylenia z użyciem precyzyjnej aparatury został wykonany w 1911 r. Ustalono wówczas, że wynosi ono 5,25°, co odpowiadało wychyleniu wieży o 4,22 m pomiędzy najwyższym a najniższym piętrem[2]. Przechył cały czas wzrastał[4], z rosnącą prędkością – w latach 30. rósł on średnio o 4″ rocznie, a pod koniec lat 80. o 6″ rocznie[2]. Od 1991 r. przechylenie jest monitorowane automatycznie co 4 h z dokładnością do 1/100 mm[5].

W 1993 r. po północnej stronie wieży ustawiono obciążenie ze sztab ołowianych o masie 600 t, co po raz pierwszy doprowadziło do zmniejszenia przechyłu. W 1995 r. zaczął on jednak znowu wzrastać i obciążenie zwiększono do 870 t[2].

W kwietniu 2011 r. po 20 latach zakończono prace konserwatorskie w Krzywej Wieży. Usunięto z jej murów grubą warstwę zanieczyszczeń i ślady niszczycielskiej działalności zwiedzających. Specjaliści zebrali wszystkie kawałki marmuru, które odpadły i umieścili je z powrotem we właściwych miejscach murów wieży. Wieżę odrestaurował zespół pod kierunkiem Michelego Jamiolkowskiego, profesora geotechniki z Politechniki w Turynie. Zastosowana metoda polegała na wzmocnieniu fundamentów i niedopuszczeniu do dalszego przechyłu. Zespół Jamiołkowskiego dał Krzywej Wieży gwarancję na 300 lat[6].

Z obliczeń wynika, że po przekroczeniu przechyłu 5,44° wieża może runąć, jednak nie nastąpiło to nawet, gdy przechył wyniósł 5,5°[7]. W 2013 r. przechył wynosił 3,99°[7], jednak pod koniec drugiej dekady XXI w. wynosił on ok. 5,5°[8], natomiast w 2023 r. podano, że wynosi on 5,115°[9].

Zobacz też

Zobacz kolekcję cytatów o krzywej wieży w Pizie w Wikicytatach

Przypisy

  1. ↑ UNESCO World Heritage Centre: Piazza del Duomo, Pisa. whc.unesco.org. [dostęp 2016-12-15]. (ang.).
  2. ↑ a b c d e History of the inclination of the tower, Opera Primaziale Pisana [zarchiwizowane]  (ang.).
  3. ↑ A.A. Mochizuki A.A., G.G. Tanyrbergenova G.G., A.A. Zhussupbekov A.A., Overview of continuous tilting of the Tower of Pisa and its mechanism [online], 2019 [dostęp 2023-03-26] .
  4. ↑ Wykres przedstawiający zmiany przechylenia wieży w czasie, Opera Primaziale Pisana [zarchiwizowane] .
  5. ↑ Monitoring system, Opera Primaziale Pisana [zarchiwizowane]  (ang.).
  6. ↑ Krzywa Wieża w Pizie jak nowa, Radio ZET [zarchiwizowane 2015-02-20] .
  7. ↑ a b Napkin Math: Will the Leaning Tower of Pisa Ever Fall? [online], Culture, 2 listopada 2013 [dostęp 2023-03-26]  (ang.).
  8. ↑ Tower, Opera Primaziale Pisana [zarchiwizowane 2016-02-19]  (ang.).
  9. ↑ Tower, Opera Primaziale Pisana [zarchiwizowane 2023-03-26]  (ang.).
  • VIAF: 7350150325548010090001
  • LCCN: sh89006632
  • GND: 1047787296
  • BnF: 13322870c
  • J9U: 987007539202605171
  • WorldCat: viaf-7350150325548010090001
  • PWN: 3928215
  • Britannica: topic/Leaning-Tower-of-Pisa
  • SNL: Skjeve_tårn_i_Pisa
  • DSDE: Det_Skæve_Tårn_i_Pisa