Mikołaj Dzierzgowski

Mikołaj Dzierzgowski
Prymas Polski i Litwy
Ilustracja
Herb duchownego
Kraj działania

Polska

Data urodzenia

1490

Data i miejsce śmierci

18 stycznia 1559
Łowicz

Miejsce pochówku

bazylika prymasowska Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gnieźnie

Arcybiskup gnieźnieński, Prymas Polski
Okres sprawowania

1546–1559

Biskup włocławski
Okres sprawowania

1543–1546

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Nominacja biskupia

20 maja 1541

Sakra biskupia

brak danych

Multimedia w Wikimedia Commons
Jan Matejko Rzeczpospolita Babińska, 1881, Muzeum Narodowe w Warszawie, na obrazie Stanisław Pszonka w koronie ze słoneczników, arcybiskup gnieźnieński Mikołaj Dzierzgowski siedzi w fotelu, poeta i sekretarz królewski Andrzej Trzecieski z piórem w ręku obok Pszonki, wojewoda lubelski Piotr Firlej siedzi przy stoliku, Andrzej Frycz Modrzewski siedzi obok Firleja, Piotr Kaszowski w słomianym kapeluszu, Mikołaj Rej wsparty o stolik, ksiądz i pisarz Stanisław Orzechowski rozmawia z Rejem, jego żona Magdalena Chełmska huśta się obok, lutnista królewski Valentin Bakfark i lekarz-filozof Sebastian Petrycy siedzą na lewo pod drzewem, Jan Kochanowski z kronikarzem Marcinem Bielskim grają w szachy, heraldyk Bartosz Paprocki siedzi roześmiany za grającymi w szachy, ze wzniesionymi kielichami stoją magnaci: Jan Łaski, Mikołaj Oleśnicki i stolnik sandomierski Stanisław Lupa Podlodowski

Mikołaj Dzierzgowski herbu Jastrzębiec (ur. ok. 1490, zm. 18 stycznia 1559) – arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski, biskup chełmski, biskup kamieniecki, biskup kujawsko-pomorski, kanonik warszawski, płocki i gnieźnieński[1], hrabia na Dzierzgowie[2].

Życiorys

Syn kasztelana ciechanowskiego Pomścibora Jeżewskiego de Dzierzgów i Zbigniewy Wilkanowskiej (inni podają Katarzyny Wilkanowskiej). W 1518 po studiach w Akademii Krakowskiej został notariuszem królewskim. Był protegowanym biskupa płockiego Andrzeja Krzyckiego. W 1528 kontynuował naukę na Uniwersytecie w Padwie. W 1541 został biskupem chełmskim, w 1543 mianowany był biskupem kujawskim, w 1545 objął arcybiskupstwo gnieźnieńskie.

Obok Jana Łaskiego był przywódcą antyhabsburskiego stronnictwa narodowego. 7 grudnia 1550 w katedrze na Wawelu ukoronował królową Barbarę Radziwiłłównę. 30 lipca 1555 tamże dał ślub i koronował Katarzynę Habsburżankę. Zwalczał szerzącą się wówczas w Polsce apostazję[potrzebny przypis]. Zagrożony zwołaniem przez Zygmunta II Augusta soboru narodowego, zwołał w Warszawie zjazd biskupów. W 1556 roku zorganizował kontrreformacyjny Synod w Łowiczu, na którym między innymi potępiono Dorotę Łazęcką[3] (spaloną żywcem na stosie 1 czerwca 1556 roku) oraz trzech innych Żydów którzy rzekomo z dostarczonej przez nią hostii wytoczyli butelkę krwi[4]. Pod jego wpływem Zygmunt August wydał 13 stycznia 1557 edykt przeciwko nowinkarzom religijnym, godzący w protestantów.

Uwieczniony na obrazie Jana Matejki pt. Rzeczpospoiita Babińska.

Przypisy

  1. Piotr Nitecki, Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965–1999. Słownik biograficzny, Warszawa 2000, s. 88-89
  2. Władysław Pociecha: Arcybiskup gnieźnieński Mikołaj Dzierzgowski prymas Polski (ok. 1490–1559). „Nasza Przeszłość” t. 2/1947, s. 40
  3. Janusz Tazbir, Historia Kościoła katolickiego w Polsce 1460-1795. Warszawa 1966, s. 54
  4. W.W. Berwiński W.W., Studya o gusłach, czarach, zabobonach i przesądach ludowych, t. II, s. 162 , (cyt. za: Oskar Kolberg, Mazowsze, Obraz etnograficzny, tom 1, Kraków, 1885, s.30).

Bibliografia

  • A. Gąsiorowski, J. Topolski (red.): Wielkopolski Słownik Biograficzny. Warszawa–Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 170. ISBN 83-01-02722-3.

Linki zewnętrzne

  • Catholic-hierarchy
  • Mikołaj Dzierzgowski h. Jastrzębiec, Internetowy Polski Słownik Biograficzny [dostęp 2021-12-17].
  • p
  • d
  • e
Biskupi chełmscy
Biskupi diecezjalni
Biskupi pomocniczy
  • p
  • d
  • e
Biskupi diecezjalni
kujawsko-pomorscy
Biskupi diecezjalni
kujawsko-kaliscy
Biskupi diecezjalni
włocławscy
Biskupi pomocniczy
  • p
  • d
  • e
Biskupi diecezjalni
Biskupi pomocniczy
  • p
  • d
  • e
Biskupi diecezjalni
Biskupi pomocniczy
  • p
  • d
  • e
Prymasi Polski
Prymasi
Królestwa Polskiego
Prymasi
Galicji i Lodomerii
  • ISNI: 0000000109696743
  • VIAF: 49629756
  • LCCN: n2002065511
  • GND: 103079726
  • BnF: 12051433s
  • SUDOC: 028740289
  • PLWABN: 9810699628405606
  • NUKAT: n2008138610
  • PWN: 3895832