Nadwrażliwość

Nadwrażliwość – nieprawidłowa reakcja uczulonego wcześniej organizmu na powtórne zetknięcie z antygenem. W jej wyniku może dochodzić do bardzo silnej odpowiedzi, zarówno typu komórkowego, jak i humoralnego, a w krańcowych wypadkach nawet do niszczenia własnych komórek.

Wyróżnia się 4 typy reakcji nadwrażliwości według Coombsa^[1]:

Typ I (anafilaktyczny)

Podłożem patologicznym są reakcje wiązania antygenów z przeciwciałami klasy IgE i następująca degranulacja komórek tucznych.

Osobny artykuł: Alergia.

Typ II (cytotoksyczny)

Zależny jest przede wszystkim od przeciwciał klasy IgM i IgG. Uszkodzenie tkanek jest wynikiem zabijania komórek obcych lub komórek posiadających na powierzchni nowe antygeny (np. po przebyciu infekcji bakteryjnej lub wirusowej fragmenty struktur tych drobnoustrojów pozostają w organizmie, są następnie opsonizowane, co może prowadzić do uszkodzenia narządów).

Wyróżniamy następujące mechanizmy uszkadzania tkanek:

Cytotoksyczność komórkowa zależna od przeciwciał – ADCC
Działanie dopełniacza poprzez utworzenie kompleksu atakującego błonę
Prawdopodobnie na nadwrażliwość typu II ma też wpływ cytotoksyczność limfocytów Tc, komórek NK i makrofagów

Przykłady nadwrażliwości typu II:

reakcja poprzetoczeniowa
anemia hemolityczna z dodatnim odczynem Coombsa
lekopochodne cytopenie
choroba hemolityczna noworodków
przewlekła pokrzywka

Typ III (kompleksów immunologicznych)

Ta sekcja od 2019-01 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Jest to reakcja z udziałem kompleksów immunologicznych antygen-przeciwciało. Uczestniczą tu głównie IgA, ale też IgG i IgM

choroba posurowicza
reakcja Arthusa
reumatoidalne zapalenie stawów
toczeń rumieniowaty układowy
paciorkowcowe kłębuszkowe zapalenie nerek
guzkowe zapalenie tętnic
zewnątrzpochodne alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych: płuco farmera, płuco hodowcy pieczarek, płuco hodowcy gołębi
przewlekłe kłębuszkowe zapalenie nerek w przebiegu tocznia rumieniowatego

Typ IV (komórkowy)

Występuje tu przewaga reakcji komórkowej z udziałem limfocytów T

nadwrażliwość kontaktowa
- wyprysk kontaktowy alergiczny
- wyprysk kontaktowy niealergiczny
nadwrażliwość ziarniniakowa – w nacieku komórkowym występują bardzo charakterystyczne komórki nabłonkowate (makrofagi aktywowane w warunkach przewlekłej stymulacji cytokinami) i komórki olbrzymie (komórki nabłonkowate połączone w wielojądrowe komórki typu Langhansa lub komórki olbrzymie typu dookoła ciała obcego):
- trąd (postać tuberkuloidowa)
- gruźlica
- sarkoidoza
- choroba Leśniowskiego-Crohna
odczyn tuberkulinowy
przewlekłe odrzucanie przeszczepu allogenicznego
reakcja odrzucania gospodarza

Cecha wspólna: długotrwale utrzymujący się patogen, czyli długotrwały bodziec antygenowy.

Typ V

Jest to dodatkowy typ nadwrażliwości, który jest czasem (często w Wielkiej Brytanii), stosowany jako rozróżnienie od typu II.

Cechą charakterystyczną typu V jest fakt, że przeciwciała zamiast wiązać się do składników powierzchniowych komórki, rozpoznają i wiążą się z receptorami na jej powierzchni, co albo zapobiega przenoszeniu ligandu na receptor lub naśladuje ten ligand, zaburzając w ten sposób sygnalizację komórki.

Kliniczne przykłady: