Przeciętne wynagrodzenie
Przeciętne wynagrodzenie – średnia płaca (w danym kraju, sektorze gospodarki, przedsiębiorstwie). Przeciętne wynagrodzenie oblicza się, dzieląc wynagrodzenia naliczone za okres sprawozdawczy przez liczbę pracowników, z wyłączeniem osób przebywających na urlopie macierzyńskim.
Przeciętne wynagrodzenie w Polsce
Obliczanie
Przeciętne wynagrodzenie w Polsce obliczane jest przez Główny Urząd Statystyczny. GUS cyklicznie publikuje kilka rodzajów danych o przeciętnych wynagrodzeniach, dotyczących różnych obszarów gospodarki, z których najszerszy wskaźnik to przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej. Dane o przeciętnych wynagrodzeniach od 1992 r. podawane są w ujęciu brutto tj. razem z podatkiem dochodowym PIT, a od 1999 r. razem ze składkami na obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe.
W gospodarce narodowej
Obejmuje wszystkie podmioty gospodarki narodowej, w tym jednostki o liczbie pracujących do 9 osób[2]. Dane o tym przeciętnym wynagrodzeniu dotyczą pełnozatrudnionych i niepełnozatrudnionych w przeliczeniu na pełnozatrudnionych. GUS oblicza przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej, przyjmując:
- wynagrodzenia osobowe bez wynagrodzeń osób wykonujących pracę nakładczą, uczniów oraz osób zatrudnionych za granicą,
- wypłaty z tytułu udziału w zysku do podziału i w nadwyżce bilansowej w spółdzielniach,
- dodatkowe wynagrodzenia roczne dla pracowników jednostek sfery budżetowej,
- honoraria wypłacone niektórym grupom pracowników za prace wynikające z umowy o pracę np. dziennikarzom[3]
Dane o przeciętnym wynagrodzeniu w gospodarce narodowej są publikowane kwartalnie, a w lutym za cały poprzedni rok. W 2018 r. wyniosło ono 4 585,03 zł brutto[4] (około 3 261 zł netto).
| Wskaźnik przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń realnych[5][6][7] | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Rok | Netto | Brutto | |||
| 1995 = 100 | Rok poprzedni = 100 | 1995 = 100 | Rok poprzedni = 100 | ||
| 1955 | 56,0 | — | — | — | |
| 1956 | 62,4 | 111,6 | — | — | |
| 1957 | 67,6 | 108,3 | — | — | |
| 1958 | 69,8 | 103,3 | — | — | |
| 1959 | 73,3 | 105,1 | — | — | |
| 1960 | 72,2 | 98,5 | — | — | |
| 1961 | 74,1 | 102,6 | — | — | |
| 1962 | 74,4 | 100,4 | — | — | |
| 1963 | 76,2 | 102,4 | — | — | |
| 1964 | 77,8 | 102,1 | — | — | |
| 1965 | 77,8 | 100,0 | — | — | |
| 1966 | 80,4 | 103,3 | — | — | |
| 1967 | 82,4 | 102,5 | — | — | |
| 1968 | 83,5 | 101,3 | — | — | |
| 1969 | 84,8 | 101,7 | — | — | |
| 1970 | 86,3 | 101,7 | — | — | |
| 1971 | 91,1 | 105,7 | — | — | |
| 1972 | 97,0 | 106,4 | — | — | |
| 1973 | 105,4 | 108,7 | — | — | |
| 1974 | 112,3 | 106,6 | — | — | |
| 1975 | 122,0 | 108,5 | — | — | |
| 1976 | 127,4 | 104,5 | — | — | |
| 1977 | 130,5 | 102,4 | — | — | |
| 1978 | 127,6 | 97,8 | — | — | |
| 1979 | 130,4 | 102,2 | — | — | |
| 1980 | 135,6 | 103,9 | — | — | |
| 1981 | 138,7 | 102,3 | — | — | |
| 1982 | 104,1 | 75,1 | — | — | |
| 1983 | 105,3 | 101,1 | — | — | |
| 1984 | 105,8 | 100,5 | — | — | |
| 1985 | 109,9 | 103,8 | — | — | |
| 1986 | 112,8 | 102,6 | — | — | |
| 1987 | 108,8 | 96,5 | — | — | |
| 1988 | 124,5 | 114,4 | — | — | |
| 1989 | 135,7 | 109,0 | — | — | |
| 1990 | 102,6 | 75,6 | — | — | |
| 1991 | 102,3 | 99,7 | — | — | |
| 1992 | 99,5 | 97,3 | 96,0 | — | |
| 1993 | 96,6 | 97,1 | 95,7 | 99,7 | |
| 1994 | 97,1 | 100,5 | 97,2 | 101,7 | |
| 1995 | 100,0 | 103,0 | 100,0 | 102,8 | |
| 1996 | 105,7 | 105,7 | 105,5 | 105,5 | |
| 1997 | 113,4 | 107,3 | 111,7 | 105,9 | |
| 1998 | 118,5 | 104,5 | 115,5 | 103,3 | |
| 1999 | — | — | 120,9 | 104,7 | |
| 2000 | — | — | 122,1 | 101,0 | |
| 2001 | — | — | 125,1 | 102,5 | |
| 2002 | — | — | 126,0 | 100,7 | |
| 2003 | — | — | 130,2 | 103,4 | |
| 2004 | — | — | 131,1 | 100,7 | |
| 2005 | — | — | 133,4 | 101,8 | |
| 2006 | — | — | 138,8 | 104,0 | |
| 2007 | — | — | 146,4 | 105,5 | |
| 2008 | — | — | 154,9 | 105,9 | |
| 2009 | — | — | 158,0 | 102,0 | |
| 2010 | — | — | 160,2 | 101,4 | |
| 2011 | — | — | 162,4 | 101,4 | |
| 2012 | — | — | 162,6 | 100,1 | |
| 2013 | — | — | 167,2 | 102,8 | |
| 2014 | — | — | 172,6 | 103,2 | |
| 2015 | — | — | 180,4 | 104,5 | |
| 2016 | — | — | 188,2 | 104,3 | |
| 2017 | — | — | 195,2 | 103,7 | |
| 2018 | — | — | 205,7 | 105,4 | |
| 2019 | — | — | 215,6 | 104,8 | |
| 2020 | — | — | 221,9 | 102,9 | |
| 2021 | — | — | 229,2 | 103,3 | |
| 2022 | — | — | 224,5 | 97,9 | |
| Wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych w latach 1950–2022 | Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w latach 1950-2022[8] | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Rok | Przy podstawie[9] rok poprzedni = 1 | Przy podstawie rok 2022 = 1 | Netto[10] | Brutto | ||
| W cenach bieżących | W cenach stałych (rok bazowy: 2022) | W cenach bieżących | W cenach stałych (rok bazowy: 2022) | |||
| 1950 | 1,075 | 0,7419 | 551 | 742,68 | — | — |
| 1951 | 1,096 | 0,8131 | 599 | 736,66 | — | — |
| 1952 | 1,144 | 0,9302 | 652 | 700,91 | — | — |
| 1953 | 1,419 | 1,3200 | 920 | 696,98 | — | — |
| 1954 | 0,937 | 1,2368 | 975 | 788,31 | — | — |
| 1955 | 0,976 | 1,2071 | 1 008 | 835,03 | — | — |
| 1956 | 0,990 | 1,1951 | 1 118 | 935,51 | — | — |
| 1957 | 1,054 | 1,2596 | 1 279 | 1 015,40 | — | — |
| 1958 | 1,027 | 1,2936 | 1 348 | 1 042,04 | — | — |
| 1959 | 1,011 | 1,3078 | 1 453 | 1 110,99 | — | — |
| 1960 | 1,018 | 1,3314 | 1 560 | 1 171,71 | — | — |
| 1961 | 1,007 | 1,3407 | 1 625 | 1 212,05 | — | — |
| 1962 | 1,025 | 1,3742 | 1 680 | 1 222,51 | — | — |
| 1963 | 1,008 | 1,3852 | 1 763 | 1 272,72 | — | — |
| 1964 | 1,012 | 1,4018 | 1 816 | 1 295,44 | — | — |
| 1965 | 1,009 | 1,4145 | 1 867 | 1 319,94 | — | — |
| 1966 | 1,012 | 1,4314 | 1 934 | 1 351,10 | — | — |
| 1967 | 1,015 | 1,4529 | 2 016 | 1 387,57 | — | — |
| 1968 | 1,016 | 1,4761 | 2 106 | 1 426,69 | — | — |
| 1969 | 1,014 | 1,4968 | 2 174 | 1 452,42 | — | — |
| 1970 | 1,011 | 1,5133 | 2 235 | 1 476,92 | — | — |
| 1971 | 0,999 | 1,5118 | 2 358 | 1 559,76 | — | — |
| 1972 | 1,000 | 1,5118 | 2 509 | 1 659,65 | — | — |
| 1973 | 1,028 | 1,5541 | 2 798 | 1 800,40 | — | — |
| 1974 | 1,071 | 1,6644 | 3 185 | 1 913,56 | — | — |
| 1975 | 1,030 | 1,7144 | 3 913 | 2 282,47 | — | — |
| 1976 | 1,044 | 1,7898 | 4 281 | 2 391,88 | — | — |
| 1977 | 1,049 | 1,8775 | 4 596 | 2 447,93 | — | — |
| 1978 | 1,081 | 2,0296 | 4 887 | 2 407,89 | — | — |
| 1979 | 1,070 | 2,1717 | 5 327 | 2 452,97 | — | — |
| 1980 | 1,094 | 2,3758 | 6 040 | 2 542,32 | — | — |
| 1981 | 1,212 | 2,8795 | 7 689 | 2 670,30 | — | — |
| 1982 | 2,008 | 5,7819 | 11 631 | 2 011,61 | — | — |
| 1983 | 1,221 | 7,0598 | 14 475 | 2 050,36 | — | — |
| 1984 | 1,150 | 8,1187 | 16 838 | 2 073,97 | — | — |
| 1985 | 1,151 | 9,345 | 20 005 | 2 140,80 | — | — |
| 1986 | 1,177 | 10,999 | 24 095 | 2 190,73 | — | — |
| 1987 | 1,252 | 13,770 | 29 184 | 2 119,34 | — | — |
| 1988 | 1,602 | 22,060 | 53 090 | 2 406,62 | — | — |
| 1989 | 3,511 | 77,453 | 206 758 | 2 669,47 | — | — |
| 1990 | 6,858 | 531,17 | 1 029 637 | 1 938,43 | — | — |
| 1991 | 1,703 | 904,6 | 1 770 000 | 1 956,70 | — | — |
| 1992 | 1,430 | 1293,6 | 2 438 600[11] | 1 885,19 | 2 935 000 | 2 268,94 |
| 1993 | 1,353 | 1750,2 | 3 201 500[11] | 1 829,24 | 3 995 000 | 2 282,62 |
| 1994 | 1,322 | 2313,7 | 4 254 900[11] | 1 838,97 | 5 328 000 | 2 302,77 |
| 1995 | 1,278 | 0,2957[12] | 560,60[13] | 1 895,87 | 702,62 | 2 376,16 |
| 1996 | 1,199 | 0,3545 | 710,46[13] | 2 003,90 | 873,00 | 2 462,35 |
| 1997 | 1,149 | 0,4074 | 877,29[14] | 2 153,57 | 1 061,93 | 2 606,82 |
| 1998 | 1,118 | 0,4554 | 1 026,70[14] | 2 254,33 | 1 239,49 | 2 721,55 |
| 1999 | 1,073 | 0,4887 | 1 175,58 | 2 405,62 | 1 706,74 | 3 492,54 |
| 2000 | 1,101 | 0,5380 | 1 318,67 | 2 450,89 | 1 923,81 | 3 575,60 |
| 2001 | 1,055 | 0,5676 | 1 416,17 | 2 494,88 | 2 061,85 | 3 632,38 |
| 2002 | 1,019 | 0,5784 | 1 466,00 | 2 534,51 | 2 133,21 | 3 688,03 |
| 2003 | 1,008 | 0,5830 | 1 508,20 | 2 586,78 | 2 201,47 | 3 775,83 |
| 2004 | 1,035 | 0,6034 | 1 561,85 | 2 588,21 | 2 289,57 | 3 794,14 |
| 2005 | 1,021 | 0,6161 | 1 616,36 | 2 623,44 | 2 380,29 | 3 863,35 |
| 2006 | 1,010 | 0,6223 | 1 674,54 | 2 690,96 | 2 477,23 | 3 980,88 |
| 2007 | 1,025 | 0,6378 | 1 844,90 | 2 892,42 | 2 691,03 | 4 218,98 |
| 2008 | 1,042 | 0,6646 | 2 095,65 | 3 153,11 | 2 943,88 | 4 429,36 |
| 2009 | 1,035 | 0,6879 | 2 228,57 | 3 239,71 | 3 102,96 | 4 510,83 |
| 2010 | 1,026 | 0,7058 | 2 312,98 | 3 277,22 | 3 224,98 | 4 569,41 |
| 2011 | 1,043 | 0,7361 | 2 435,44 | 3 308,46 | 3 399,52 | 4 618,13 |
| 2012 | 1,037 | 0,7634 | 2 520,35 | 3 301,65 | 3 521,67 | 4 613,37 |
| 2013 | 1,009 | 0,7702 | 2 610,16 | 3 388,80 | 3 650,06 | 4 738,91 |
| 2014 | 1,000 | 0,7702 | 2 702,92 | 3 509,23 | 3 783,46 | 4 912,11 |
| 2015 | 0,991 | 0,7633 | 2 783,26 | 3 646,36 | 3 899,78 | 5 109,11 |
| 2016 | 0,994 | 0,7587 | 2 886,02 | 3 803,80 | 4 047,21 | 5 334,26 |
| 2017 | 1,020 | 0,7739 | 3 042,16 | 3 930,98 | 4 271,51 | 5 519,50 |
| 2018 | 1,016 | 0,7863 | 3 261,34 | 4 147,83 | 4 585,03 | 5 831,32 |
| 2019 | 1,023 | 0,8044 | 3 492,94 | 4 342,51 | 4 918,17 | 6 114,39 |
| 2020 | 1,034 | 0,8317 | 3 731,34 | 4 486,35 | 5 167,47 | 6 213,08 |
| 2021 | 1,051 | 0,8741 | 4 080,02 | 4 667,55 | 5 662,53 | 6 477,93 |
| 2022 | 1,144 | 1,0000 | 4 656,25 | 4 656,25 | 6 346,15 | 6 346,15 |
W sektorze przedsiębiorstw
Część składowa przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. Obejmuje tylko podmioty, w których liczba pracujących przekracza 9 osób, prowadzące działalność gospodarczą w zakresie m.in.: leśnictwa, rybołówstwa, górnictwa, przetwórstwa przemysłowego, budownictwa, handlu, usług hotelarskich i gastronomicznych, naprawy pojazdów, transportu, informacji, komunikacji. W grudniu 2016 r. przeciętna liczba zatrudnionych w sektorze przedsiębiorstw wyniosła 5 798,9 tys. osób[15]. Dane o przeciętnym wynagrodzeniu w sektorze przedsiębiorstw są publikowane co miesiąc, kwartalnie, a w styczniu za cały poprzedni rok. W 2016 r. wyniosło ono 4 277,03 zł brutto[16] czyli było o 5,7% wyższe od przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej ogółem (4 047,21 zł brutto). We wrześniu 2019 wyniosło 5 084,56 zł[17].
W sektorze mikroprzedsiębiorstw
Część składowa przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. Obejmuje tylko podmioty o liczbie pracujących do 9 osób. W 2015 r. przeciętna liczba zatrudnionych na podstawie umowy o pracę w tych podmiotach wyniosła – 1 314,2 tys. osób, a liczba zatrudnionych ogółem – 3 764,2 tys. osób. GUS informuje o przeciętnym wynagrodzeniu w sektorze mikroprzedsiębiorstw co roku w publikacji: „Działalność gospodarcza przedsiębiorstw o liczbie pracujących do 9 osób”. W całym 2015 r. przeciętne wynagrodzenie w sektorze mikroprzedsiębiorstw wyniosło 2 397 zł brutto[18] czyli było o 38,5% niższe od przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej ogółem (3 899,78 zł brutto w 2015 r.).
Struktura wynagrodzeń
Co 2 lata GUS publikuje dane o strukturze wynagrodzeń w październiku, ale w przeciwieństwie do przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej ogółem badanie dotyczy tylko jednostek zatrudniających powyżej 9 osób.
| Struktura wynagrodzeń brutto według zawodów w październiku danego roku[19][20][21] (w jednostkach zatrudniających powyżej 9 osób) | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Rok | Minimalne wynagrodzenie ustawowe | Decyl pierwszy[22] | Dominanta (najczęstsze wynagrodzenie, wartość modalna) | Decyl piąty (mediana, wynagrodzenie środkowe)[23] | Przeciętne wynagrodzenie | Decyl dziewiąty[24] |
| 1999 | 528,00 | 834,67 | b.d. | 1 486,91 | 1 800,31 | 2 969,65 |
| 2001 | 760,00 | 981,03 | b.d. | 1 825,92 | 2 216,55 | 3 662,12 |
| 2002 | 800,00 | 932,48 | b.d. | 1 820,73 | 2 229,80 | 3 721,87 |
| 2004 | 824,00 | 961,02 | 1 184,30 | 1 907,61 | 2 368,52 | 3 950,51 |
| 2006 | 899,10 | 1 040,67 | 1 469,09 | 2 130,43 | 2 654,13 | 4 492,21 |
| 2008 | 1 126,00 | 1 306,78 | 2 091,35 | 2 639,51 | 3 232,07 | 5 376,33 |
| 2010 | 1 317,00 | 1 478,70 | 2 020,13 | 2 906,78 | 3 543,50 | 5 850,66 |
| 2012 | 1 500,00 | 1 600,00 | 2 189,11 | 3 115,11 | 3 895,72 | 6 561,59 |
| 2014 | 1 680,00 | 1 718,00 | 2 469,47 | 3 291,56 | 4 107,72 | 6 917,23 |
| 2016 | 1 850,00 | 1 890,32 | 2 074,03 | 3 510,67 | 4 346,76 | 7 200,00 |
| 2018 | 2 100,00 | 2 224,17 | 2 379,66 | 4 094,98 | 5 003,78 | 8 239,84 |
| 2020 | 2 600,00 | 2 719,68 | b.d. | 4 702,66 | 5 748,24 | 9 384,92 |
| 2022 | 3 010,00 | 3 270,00 | b.d. | 5 701,62 | 7 001,28 | 11 554,60 |
Przypisy
- ↑ OECD, Average annual wages (In 2019 constant prices at 2019 USD PPPs)
- ↑ GUS, Zatrudnienie i wynagrodzenia w gospodarce narodowej w 2014 r., Warszawa 2015, s. 8 (Uwagi metodyczne)
- ↑ GUS, Mały Rocznik Statystyczny 2015, Warszawa 2015, s.144 (Dochody i spożycie w gospodarstwach domowych)
- ↑ GUS, Komunikat w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w 2018 roku [online], stat.gov.pl [dostęp 2019-06-19] (pol.).
- ↑ GUS, Historia Polski w Liczbach, Tom 1, s.444-446
- ↑ GUS, Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, wydania z lat 2000-2021
- ↑ GUS, Komunikat w sprawie realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w 2021 roku w stosunku do 2020 roku
- ↑ GUS, www.stat.gov.pl, Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej od 1950 roku
- ↑ GUS, www.stat.gov.pl, Roczne wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych od 1950 roku
- ↑ Wynagrodzenia netto od 1999 r. nie są danymi GUS tylko szacunkami na podstawie kalkulatorów wynagrodzeń - www.infor.pl, Kalkulator brutto-netto 2000-2019
- ↑ a b c GUS, Mały Rocznik Statystyczny 1996, Warszawa 1996, s.117
- ↑ Denominacja złotego - 10 000 PLZ = 1 PLN
- ↑ a b GUS, Mały Rocznik Statystyczny 1998, Warszawa 1998, s.130
- ↑ a b GUS, Mały Rocznik Statystyczny 1999, Warszawa 1999
- ↑ Przeciętne zatrudnienie i wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w grudniu 2016 roku
- ↑ Obwieszczenie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 18 stycznia 2017 r.
- ↑ Płace w Polsce zawiodły oczekiwania ekonomistów
- ↑ „Działalność gospodarcza przedsiębiorstw o liczbie pracujących do 9 osób w 2015 r.”
- ↑ GUS,„Struktura wynagrodzeń według zawodów w październiku”, Warszawa, wydania z lat 2005-2015
- ↑ GUS,„Struktura wynagrodzeń według zawodów w październiku 2016 r.”, Warszawa 2017 r.
- ↑ GUS, Struktura wynagrodzeń według zawodów w październiku 2018 roku [online], stat.gov.pl [dostęp 2020-01-12] (pol.).
- ↑ Co najwyżej tyle otrzymało 10% najniżej zarabiających pracowników
- ↑ Co najwyżej tyle otrzymała połowa pracowników
- ↑ Co najmniej tyle otrzymało 10% najwyżej zarabiających pracowników
Linki zewnętrzne
- Procentowa zmiana rok do roku wynagrodzenia realnego i nominalnego w całej gospodarce i sektorze przedsiębiorstw w Polsce (I kw. 2001 - I kw. 2017)
- Wynagrodzenie nominalne według branż w Polsce (2017 rok, dane wstępne)
