Szczupakokształtne
| Esociformes[1] | |||
| Bleeker, 1859 | |||
| Okres istnienia: kreda późna–dziś PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q 100.5/0 100.5/0 | |||
 Szczupak pospolity (Esox lucius) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | zwierzęta | ||
| Typ | strunowce | ||
| Podtyp | kręgowce | ||
| Gromada | promieniopłetwe | ||
| Podgromada | nowopłetwe | ||
| Infragromada | doskonałokostne | ||
| Nadrząd | przedkolcopłetwe | ||
| Rząd | szczupakokształtne | ||
| Synonimy | |||
| |||
| |||
| |||
Szczupakokształtne[2] (Esociformes) – rząd słodkowodnych ryb promieniopłetwych, blisko spokrewnionych z łososiokształtnymi (Salmoniformes). Dawniej zaliczane były w randze podrzędu szczupakowców (Esocoidei) do rzędu śledziokształtnych[3].
Występowanie i biotop
Wody słodkie półkuli północnej – Europa, Azja i Ameryka Północna. Okresowo mogą przebywać w wodach słonawych. W zapisie kopalnym znane są z późnej kredy[4] (Estesox i Oldmanesox[5]).
W wodach Polski występują trzy gatunki: szczupak pospolity, muławka bałkańska i muławka wschodnioamerykańska.
Cechy charakterystyczne
Ciało szczupakokształtnych jest pokryte łuską cykloidalną. Pęcherz pławny jest połączony z jelitem drożnym kanałem. Otwór gębowy osłaniają pozbawione zębów kości szczękowe oraz nieruchome kości międzyszczękowe. Kości ciemieniowe oddziela górna kość potyliczna. Nie występują guzki rozrodcze. W mózgoczaszce brak kości przykruczej (mesocoracoideum)[5][4], oczodołowo-klinowej (orbitosphenoideum) i sitowej środkowej (mesethmoideum)[2]. Brak płetwy tłuszczowej[4][5]. Położenie płetw nieparzystych w pobliżu ogona umożliwia wykonywanie szybkich ruchów do przodu – szczupakokształtne często atakują ofiarę z ukrycia.
Klasyfikacja
Do szczupakokształtnych zaliczane są rodziny[5]:
- †Palaeoesocidae
- Esocidae – szczupakowate
- Umbridae – muławkowate
Wcześniej wyróżniano jeszcze monotypową rodzinę daliowatych[3] (Dalliidae). Zaliczany do niej rodzaj Dallia został sklasyfikowany w rodzinie muławkowatych[6].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Esociformes, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Nikolski 1970 ↓, s. 230.
- ↑ a b Ryby. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1973 (wyd. II 1976), seria: Mały słownik zoologiczny.
- ↑ a b c Ginter 2012 ↓, s. 240.
- ↑ a b c d Nelson, Grande i Wilson 2016 ↓, s. 248.
- ↑ R. Fricke, W. N. Eschmeyer, R. van der Laan (eds): Catalog of Fishes: genera, species, references (electronic version). California Academy of Sciences. [dostęp 2019-02-13]. (ang.).
Bibliografia
- Ryby kopalne. red. Michał Ginter. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2012. ISBN 978-83-235-0973-8.
- Mały słownik zoologiczny: ryby. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976.
- J. S. Nelson, T. C. Grande, M. V. H. Wilson: Fishes of the World. Wyd. 5. John Wiley & Sons, 2016, s. 752. ISBN 978-1-118-34233-6. (ang.).
- G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Franciszek Staff (tłum.). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970.
- p
- d
- e
Systematyka ryb doskonałokostnych (Teleostei)
- Królestwo: zwierzęta
- Typ: strunowce
- Podtyp: kręgowce
- Nadgromada: kostnoszkieletowe
- Gromada: promieniopłetwe
- Podgromada: nowopłetwe
- ryby doskonałokostne (Teleostei)
| elopsopodobne (Elopomorpha) |
| ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| kostnojęzykopodobne (Osteoglossomorpha) |
| ||||||
| Otocephala (Otomorpha) |
| ||||||
| Lepidogalaxii | |||||||
| przedkolcopłetwe (Protacanthopterygii) |
| ||||||
| Osmeromorpha |
| ||||||
| Ateleopodomorpha |
| ||||||
| krągłołuskie (Cyclosquamata) |
| ||||||
| świetlikopodobne (Scopelomorpha) |
| ||||||
| Acanthomorpha |
|
- Gwiazdką (*) oznaczono taksony incertae sedis.
- Britannica: animal/Esociformes
- SNL: gjeddefisker
