Teddy Wilson

Teddy Wilson

Teddy Wilson (1940)
Imię i nazwisko	Theodore Shaw Wilson
Data i miejsce urodzenia	24 listopada 1912 Austin
Data i miejsce śmierci	31 lipca 1986 New Britain
Instrumenty	fortepian
Gatunki	jazz
Zawód	muzyk
Wydawnictwo	Columbia, Brunswick, Verve
Powiązania	Louis Armstrong, Earl Hines, Benny Carter, Billie Holiday, Lester Young, Lena Horne, Benny Goodman
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Theodore „Teddy” Shaw Wilson (ur. 24 listopada 1912 w Austin, zm. 31 lipca 1986 w New Britain)^[1][2] – amerykański pianista jazzowy, przedstawiciel stylu swing, którego wirtuozowską grę cechowały elegancja i komunikatywność. Był także popularyzatorem i nauczycielem jazzu. W 1986 został uhonorowany NEA Jazz Masters Award^[3].

Biografia i kariera

Urodził się w Teksasie. Jego rodzicami byli nauczyciele, którzy w 1918 przeprowadzili się do Alabamy, aby objąć stanowiska wykładowców w prestiżowym Tuskegee College (obecnie: Tuskegee University), jednej z pierwszych uczelni wyższych dla czarnych Amerykanów^[4]. Teddy przez krótki okres studiował muzykę – w klasach fortepianu i skrzypiec – w Tuskegee oraz Talladega College.

Karierę zawodowego muzyka rozpoczął w 1929, grając w Detroit i Toledo w zespołach Lawrence’a „Speeda” Webba i Miltona Seniora. Następnie przeniósł się do Chicago, gdzie jako młody talent fortepianu występował u boku takich liderów hot jazzu jak Erskine Tate, Eddie Mallory, Clarence Moore, Jimmie Noone, a przede wszystkim Louis Armstrong. W tym czasie często bywał na koncertach Earla Hinesa, występującego w Chicago z jego Grand Terrace Cafe Orchestra^[5]. Pianistyka Hinesa miała duży wpływ na grę Wilsona w początkach jego kariery.

W 1933 Wilson przeniósł się do Nowego Jorku, aby dołączyć do „orkiestry muzyków”^[6] Benny’ego Cartera, The Chocolate Dandies. Mimo dobrych recenzji big-band nie odniósł sukcesu komercyjnego i w 1934 został rozwiązany. Wilson dołączył wówczas do zespołu wibrafonisty, Reda Norvo, a następnie do orkiestry Williego Bryanta. Grał w niej do 1935, kiedy poznał Benny’ego Goodmana, który zaprosił go do swojego tria (Goodman, Wilson, Krupa). Trio występowało podczas przerw w koncertach big-bandu „Króla Swingu”, a grający w nim Wilson stał się pierwszym czarnym muzykiem, z którym Goodman występował dla publiczności. W powiększonym o Lionela Hamptona składzie, combo koncertowało wkrótce jako The Benny Goodman Quartet.

Gra Wilsona bardzo zainteresowała producenta płytowego i cenionego krytyka jazzowego, Johna Hammonda. Dzięki niemu pianista w 1935 podpisał kontrakt z wytwórnią Brunswick Records i zaczął nagrywać płyty z popularnymi utworami swingowymi, przeznaczonymi głównie na szybko rozwijający się wówczas rynek szaf grających. Wilson wziął udział w nagraniu ponad 50. przebojowych płyt, akompaniując m.in. takim wokalistkom jak Lena Horne, Helen Ward, Billie Holiday i Ella Fitzgerald. Jednocześnie – nie zaprzestając pracy z Goodmanem – nagrywał jako lider własnych, małych zespołów oraz jako sideman. Jego ówczesne nagrania z Royem Eldridge’em, Lesterem Youngiem, Charliem Shaversem, Redem Norvo i Benem Websterem ustanowiły kanon swingowy w zakresie jazzowego comba^[7]. Ponadto wpływowi Wilsona „nie oparł się w latach 30. niemal nikt, kto grał wtedy na fortepianie”^[7].

W 1939 Wilson odszedł z zespołu Goodmana i założył własny big-band, którego wokalistką była Thelma Carpenter, a wśród instrumentalistów znajdowali się m.in. Doc Cheatham i Ben Webster. „Subtelne”^[4] brzmienie orkiestry nie przypadło do gustu słuchaczom, uznającym je za „zbyt białe”^[4], i po roku Wilson rozwiązał zespół. Niemal natychmiast jednak sformował sekstet, z którym z powodzeniem występował w nowojorskiej „Café Society” do 1946.

W latach 1946–1950 występował i nagrywał głównie solo i z własnym triem. Pracował także jako stały muzyk sesyjny w orkiestrze radiowej koncernu CBS. Założył także szkołę muzyczną oraz dokonał – jako producent i wykonawca – serii nagrań, opatrzonych wspólnym tytułem: Teddy Wilson School for Pianists, prezentujących różnorakie elementy pianistyki jazzowej.

Na początku lat 50. został wykładowcą w Juilliard School of Music, będąc jednym z pierwszych jazzmenów nauczających w tej uczelni. Do kadry jej wykładowców należał siedem lat. W dziesięcioleciu tym także dokonał jako lider wielu nagrań dla wytwórni Columbia oraz przyczynił się do powstania kilku klasycznych obecnie płyt, które zarejestrował z zespołami Benny’ego Cartera i Lestera Younga. W 1955 wystąpił ponadto w fabularnym filmie biograficznym, The Benny Goodman Story, grając w epizodycznej roli samego siebie.

W latach 60. Teddy Wilson stał się aktywnym popularyzatorem jazzu na scenie światowej. Był współpomysłodawcą, a potem uczestnikiem zagranicznych występów Benny’ego Goodmana, łącznie z jego słynnym tournée po Związku Radzieckim, zorganizowanym w 1962 pod egidą Departamentu Stanu. Już jako samodzielna gwiazda jazzu amerykańskiego współpracował potem z wieloma muzykami ze wszystkich stron świata. Odbył kilka dużych tras koncertowych z duńskim The Swing College Band. W latach 70. regularnie nagrywał z miejscowymi jazzmenami w Nicei, Kopenhadze, Monachium, Londynie i Tokio.

Wilson pozostał aktywnym muzykiem niemal do końca życia. Często występował z weteranami ery swingu, a w ostatnich latach przed śmiercią – ze swoimi synami: kontrabasistą Theodorem i perkusistą Stevenem. Zmarł 31 lipca 1986 w New Britain. Spoczął na tamtejszym cmentarzu Fairview^[2].

Marksistowski Mozart

Howard „Stretch” Johnson^[8] (1915-2000), czarny tancerz z „Cotton Clubu” i „Apollo Theater” (występował m.in. z orkiestrą Duke’a Ellingtona) oraz aktywista komunistyczny nazwał Wilsona „marksistowskim Mozartem”. W latach 40. bowiem Wilson był związany ze środowiskiem czarnych komunistów amerykańskich. Występował na koncertach charytatywnych, z których dochód był przeznaczany na dofinansowanie lewicowego periodyku „New Masses” oraz fundusz pomocy dla walczącej Rosji (ang. Russian War Relief^[9]). Wilson przewodniczył także komitetowi artystów popierających czarnego prawnika i komunistę, Benjamina J. Davisa, w wyborach do rady miejskiej Nowego Jorku.

Dyskografia

Przypisy

Bibliografia

• all•about•jazz – Teddy Wilson
• Joachim Ernst Berendt, Od raga do rocka, PWM, 1979
• Teddy Wilson, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-10-05]  (ang.).
• PBS Jazz – Teddy Wilson