Teofan (Prokopowicz)

Teofan (Prokopowicz)
Феофан
Teofan Prokopowicz
Kraj działania	Imperium Rosyjskie
Data i miejsce urodzenia	18 czerwca 1681 Kijów
Data i miejsce śmierci	19 września 1736 Petersburg
Biskupa Pskowa
Okres sprawowania	1718–1725
Arcybiskupa Nowogrodu Wielkiego
Okres sprawowania	1725–1736

Wyznanie	prawosławie

Teofan (ros. Феофан, imię świeckie Jeleazar Prokopowicz; ur. 8 czerwca^?/18 czerwca 1681 w Kijowie, zm. 8 września^?/19 września 1736 w Petersburgu)^{[potrzebny przypis]} – prawosławny arcybiskup i mąż stanu w Imperium Rosyjskim. Pisarz, poeta, teolog i rektor Akademii Kijowsko-Mohylańskiej tworzący swe dzieła w języku rosyjskim. Był arcybiskupem Nowogrodu Wielkiego i wiceprzewodniczącym Synodu Rządzącego, najważniejszym doradcą Piotra Wielkiego w sprawach Kościoła i jednym z założycieli Rosyjskiej Akademii Nauk. Zwolennik oświeconego absolutyzmu i reform carskich.

Prokopowicz pochodził z kijowskiej rodziny kupieckiej. Swoje studia teologiczne ukończył w Polsce i w Rzymie. Później kierował kształceniem księży w Kijowie.

W roku 1716 Piotr Wielki wezwał Prokopowicza do Petersburga. Najpierw Prokopowicz otrzymał godność biskupa Pskowa, wkrótce później także tytuł arcybiskupa Nowogrodu. Teologiczne poglądy Prokopowicza skłaniały się ku nurtom Oświecenia, a zatem stały w zgodzie z programem reform Piotra Wielkiego. Temu z kolei sprzeciwiało się konserwatywne duchowieństwo prawosławne z Moskwy.

Najważniejszym wkładem Prokopowicza w reformy była „Ustawa o duchowieństwie“ z 1720 roku. W ten sposób Piotr ustanowił Święty Synod, który zastępował rosyjskiego patriarchę na stanowisku głowy kościoła, czyli organizował Cerkiew na wzór zachodniego Kościoła protestanckiego. W licznych traktatach i kazaniach Prokopowicz bronił carskiego programu reform jako zgodnego z Oświeceniem i z prawem natury. Ponadto angażował się w działalność oświatową.

Linki zewnętrzne

Świat po części przejrzany do druku podany, Kraków 1697
Teofan – dzieła w bibliotece Polona

Biskupi eparchii pskowskiej

Misael (1589–1592)
Gennadiusz (1595–1608)
Józef (1610)
Sylwester (1613–1615)
Joachim (1616–1623)
Paweł (1623–1627)
Joazaf (1627–1634)
Leukiusz (1634–1649)
Makary (1649–1664)
Arseniusz (1665–1681)
Marceli (1681–1690)
Hilarion (Smirnow) (1691–1693)
Józef (Rimski-Korsakow) (1698–1717)
Teofan (Prokopowicz) (1718–1725)
Teofilakt (Łopatinski) (1725)
Rafał (Zaborowski) (1725–1731)
Warłaam (Lenicki) (1731–1739)
Stefan (Kalinowski) (1739–1745)
Szymon (Todorski) (1745–1754)
Beniamin (Pucek-Hryhorowicz) (1758–1761)
Gedeon (Krinowski) (1761–1763)
Innocenty (Nieczajew) (1763–1798)
Ireneusz (Klemientiewski) (1798–1814)
Metody (Smirnow) (1814–1815)
Eugeniusz (Bołchowitinow) (1816–1822)
Eugeniusz (Kazancew) (1822–1825)
Metody (Piszniaczewski) (1825–1834)
Nataniel (Pawłowski) (1834–1849)
Platon (Gorodiecki) (1850–1856)
Eugeniusz (Bażenow) (1856–1862)
Teognost (Lebiediew) (1862–1869)
Paweł (Dobrochotow) (1869–1882)
Nataniel (Soborow) (1882–1885)
Hermogen (Dobronrawin) (1885–1893)
Antonin (Dierżawin) (1893–1902)
Sergiusz (Łanin) (1902–1903)
Arseniusz (Stadnicki) (1903–1910)
Aleksy (Mołczanow) (1910–1912)
Euzebiusz (Grozdow) (1912–1919)
Gennadiusz (Tubierozow) (1919–1922)
Warłaam (Riaszencew) (1923–1925)
Mikołaj (Pokrowski) (1925–1927)
Teofan (Tulakow) (1927–1935)
Teodor (Jackowski) (1935–1936)
Grzegorz (Czukow) (1944–1945)
Justyn (Malcew) (1949)
Jan (Razumow) (1954–1959, ponownie 1960–1987)
Włodzimierz (Kotlarow) (1987–1993)
Euzebiusz (Sawwin) (1993–2018)
Tichon (Szewkunow) (od 2018)

Biskupi eparchii nowogrodzkiej

Biskupi nowogrodzcy (989-1165)	Joachim (989-1030) Efrem I (1030-1035) Łuka Żydiata (1035?-1059) Stiefan (1060/1061-1068/1069) Fieodor (1069-1078) Herman (1078-1096) Nicetas Nowogrodzki (1096-1108) Ioann (Papin) (1108/1110-1130) Nifont (1130/1131-1156) Arkadij (1158-1163) Ioann (1163-1165)
Arcybiskupi Nowogrodu Wielkiego i Pskowa (1165-1586)	Ioann (1165-1186) Grigorij (1187-1193) Martirij Ruszanin (1193-1199) Mitrofan (1201-1211) Antonij (1211-1219) Mitrofan (1219 / 1220-1223) Arsienij Czerniec (1223-1225) Antonij (1225-1228) Arsienij Czerniec (1228) Antonij (1228-1229) Spiridon (1230-1249) Dałmat (1251-1274) Klimient (1276-1299) Fieoktist (1300-1307/1308) Dawid (1309-1325) Moisiej (1325-1331) Wasilij (1331-1352) Moisiej (1352-1359) Aleksij (1359-1375) Aleksij (1375-1388), вторично Ioann III (1388-1415) Simieon (1416-1421) Fieodosij (1421-1423) Jewfimij (Bradatyj) (1423-1429) Jewfimij II (1429-1458) Iona (1458-1470) Fieofił (1470-1480) Siergij (1483-1484) Giennadij (1484-1504) Sierapion (1506-1509) Makary (1526-1542) Fieodosij II (1542-1551) Sierapion (Kurcew) (1551-1552) Pimien (1552-1571) Leonid (1571-1575) Aleksandr (Bierdow) (1576-1586)
Metropolici nowogrodzcy i pskowscy (1586-1721)	Aleksandr (Bierdow) (1586-1591) Warłaam (Biełkowskij) (1592-1601) Izydor (1603-1619) Makarij II (1619-1626) Kiprian (Starorusiennikow) (1626-1634) Affonij (1635-1649) Nikon (1649-1652) Makarij III (1652-1662) Pitirim (1664-1672) Joachim (1672-1674) Korneliusz (1674-1695) Jewfimij (Ryłkow) (1695-1696) Iow (1697-1716)
Arcybiskupi Nowogrodu Wielkiego i Wielikołucka (1721-1762)	Fieodosij (Janowskij) (1720-1725) Teofan (Prokopowicz) (1725-1736) Ambroży (Juszkiewicz) (1740-1745) Stefan (Kalinowski) (1745-1753) Dymitr (Sieczenow) (1757-1767)
Metropolici Petersburga i Nowogrodu (1775-1800)	Gabriel (Pietrow-Szaposznikow) (1799-1800)
Metropolici Nowogrodu, Petersburga, Estonii i Finlandii (1801-1892)	Ambroży (Podobiedow) (1801-1818) Michał (Diesnicki) (1818-1821) Serafin (Głagolewski) (1821-1843) Antoni (Rafalski) (1843-1848) Nikanor (Klemientjewski) (1848-1856) Grzegorz (Postnikow) (1856-1860) Izydor (Nikolski) (1860-1865)
Arcybiskupi nowogrodzcy i staroruscy (1892-1923) arcybiskupi Nowogrodu (1923-1940)	Teognost (Lebiediew) (1892-1900) Guriasz (Ochotin) (1900-1910) Arseniusz (Stadnicki) (1910-1933) Sierafim (Wielickij) (1922-1924) Józef (Pietrowych) (1925-1926) Aleksy I (1926-1933) Benedykt (Płotnikow) (1933-1936) Siergij (Wasiljew) (1936-1937) Mikołaj (Jaruszewicz) (1937-1940)
Metropolici Leningradu i Nowogrodu (1943-1956)	Aleksy I (1943-1944) Grzegorz (Czukow) (1944-1945) Grzegorz (Czukow) (1945-1955) Eleuteriusz (Woroncow) (1955-1956)
Biskupi nowogrodzcy i staroruscy (1956-1967)	Sergiusz (Gołubcow) (1956-1967)
Metropolici Leningradu i Nowogrodu (1967-1990)	Nikodem (Rotow) (1967-1978) Antoni (Mielnikow) (1978-1986) Aleksy II (1986-1990)
Biskupi nowogrodzcy i staroruscy (1990-2012)	Lew (Cerpicki) (1990-2012)
Metropolici nowogrodzcy i staroruscy (od 2012)	Lew (Cerpicki) (od 2012)