Wielochorobowość

Wielochorobowość – jednoczesne występowanie u pacjenta dwóch lub więcej schorzeń[1].

Terminologia

Dla określenia tego zjawiska stosuje się w polskim piśmiennictwie różne terminy: choroby współistniejące, schorzenia współistniejące, wielochorobowość, współchorobowość[a][b][c]. Jednakże zarówno w języku polskim jak angielskim nie ma sprecyzowanych zasad stosowania tych terminów, są one często używane zamiennie[d].

Występowanie

Wielochorobowość stanowi coraz poważniejszy problem społeczny[9]. Stwarza to poważne wyzwania dla systemu ochrony zdrowia, badań naukowych i kształcenia personelu medycznego, przygotowanego do leczenia pojedynczych stanów chorobowych[1]. Szacuje się, że około jednej czwartej dorosłej ludności Stanów Zjednoczonych dotknięta jest dwiema lub więcej chorobami[15]. Przyczynami pojawienia się wielochorobowości mogą być przewlekłe zakażenia, stany zapalne, zaburzenia metaboliczne, czynniki jatrogenne, zmiany ekologiczne i podatność genetyczna[16]. Liczba osób dotkniętych wielochorobowością w populacji osób starszych jest większa[16][8]. Wśród pacjentów lekarzy ogólnych w Holandii 79% starszych pacjentów chorujących na chorobę przewlekłą miało dodatkowo jedno lub więcej innych schorzeń[14]. Dla prawidłowego rozpoznania chorób współistniejących istotne jest przeprowadzenie dokładnego wywiadu[17].

Choroby serca i naczyń

Nowotwory

  • U 70% pacjentów operowanych z powodu raka płuc stwierdzono choroby współistniejące[17].

Choroby reumatyczne

Choroby nerek

Choroby przemiany materii

Wskaźniki

Istnieje wiele miar wielochorobowości, jednak przydatność niektórych podawana jest w wątpliwość[28]:

  • Wskaźnik Mary Charlson (Charlson comorbidity index) pozwala na ocenę prognozy u pacjentów cierpiących na wiele chorób, pozwala oszacować prawdopodobieństwo zgonu w ciągu roku pacjenta, u którego występują choroby współistniejące[12]. Wskaźnik ten może być przydatny lekarzowi dla właściwego sposobu leczenia pacjenta z wielochorobowością[11].
  • Wskaźnik wielochorobowości Anny Elixhauser (Elixhauser comorbidity index) jest metodą klasyfikowania chorób współistniejących na podstawie Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Przyczyn Zgonu. Wskaźnik ten otrzymywany jest z danych szpitalnych i służy planowania zasobów szpitalnych i umieralności w szpitalach[29].
  • Wskaźnik wielochorobowości geriatrycznej (Geriatric Index of Comorbidity), opracowany w 2002 roku[30]. Wskaźnik ten przydatny jest do oszacowania ryzyka umieralności szpitalnej w szpitalach geriatrycznych[31].
  • Wskaźnik Kaplana-Feinsteina stosowany jest do oceny znaczenia chorób towarzyszących w cukrzycy (Kaplan-Feinstein Index)[32].
  • Wskaźnik natężenia chorób współistniejących (Cumulative Illness Rating Scale), opracowany w 1968 roku przez Linna, służący dla oceny wielochorobości u indywidualnych pacjentów[33].
  • Wskaźnik natężenia chorób współistniejących w geriatrii (Cumulative Illness Rating Scale for Geriatrics) został zaproponowany przez Millera w 1991 roku[34].
  • Wskaźnik chorób współistniejących (Index of Co-Existent Disease (ICED)) opracowany w 1993 roku przez Greenfielda dla chorób nowotworowch[35].
  • Wskaźnik wielochorobowości w zaburzeniach czynnościowych (Functional Comorbidity Index (FCI)), zaproponowany w 2005 roku[10].
  • Kompleksowy wskaźnik obciążenia chorobowego (Total Illness Burden Index (TIBI)), zaproponowany w 2007 roku[35].

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Przykłady: "Choroby współistniejące jako czynniki ryzyka..."[2], "Przewlekła niewydolność serca i przewlekła obturacyjna choroba płuc - problem schorzeń współistniejących"[3], "Ryzyko ograniczenia sprawności funkcjonalnej narasta wraz z liczbą występujących chorób, czyli z nasileniem wielochorobowości[4], "Współchorobowość zaburzeń psychicznych — dane epidemiologiczne"[5].
  2. ↑ Polski termin "wielochorobowość" może odpowiadać angielskiemu terminowi multimorbidity, sytuacji, gdy nie ma związku etiologicznego i patogenetycznego między chorobami. Polski termin "współchorobowość" może odpowiadać angielskiemu terminowi comorbidity gdy etiologia i patogeneza są powiązane[4][6][7][8][9][1][10][11][12].
  3. ↑ Termin comorbidity wprowadził Alvan Feinstein w 1970 roku[13].
  4. ↑ Powtarzane są próby ujednolicenia nazewnictwa, wydaje się, że bez powodzenia[14].

Przypisy

  1. ↑ a b c KarenK. Barnett KarenK. i inni, Epidemiology of multimorbidity and implications for health care, research, and medical education: a cross-sectional study, „The Lancet”, 380, 2012, s. 37–43, DOI: 10.1016/S0140-6736(12)60240-2 .
  2. ↑ ZZ. Marchewka ZZ., AA. Szymczak AA., B KnyszB.K. B B KnyszB.K., Choroby współistniejące jako czynniki ryzyka przewlekłej choroby nerek u osób zakażonych HIV, „Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej (Online)”, 69, 2015, s. 1364-1370 .
  3. ↑ MałgorzataM. Fedyk-Łukasik MałgorzataM., KatarzynaK. Krzanowska KatarzynaK., TomaszT. Grodzicki TomaszT., Przewlekła niewydolność serca i przewlekła obturacyjna choroba płuc - problem schorzeń współistniejących, „Choroby Serca i Naczyń”, 5 (2), 2008, s. 68-75 .
  4. ↑ a b Specyfika pacjenta starszego. W: Katarzyna Wieczorowska-Tobis, Tomasz Kostka, Adrianna M. Borowicz: Fizjoterapia w geriatrii. PZWL, 2011, s. 19. ISBN 978-83-200-4076-0.
  5. ↑ MajaM. Kasprzak MajaM., AndrzejA. Kiejna AndrzejA., Współchorobowość zaburzeń psychicznych — dane epidemiologiczne Comorbidity of mental disorders — epidemiological data, „Psychiatria”, 7 (1), 2010, s. 1-10 .
  6. ↑ EdytaE. Pitek EdytaE., Wielochorobowość u pensjonariuszy domu pomocy społecznej, „Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne”, 2, 2012, s. 95–101 .
  7. ↑ a b Marjan Van DenM.V.D. Akker Marjan Van DenM.V.D. i inni, Multimorbidity in General Practice: Prevalence, Incidence, and Determinants of Co-Occurring Chronic and Recurrent Diseases, „Journal of Clinical Epidemiology”, 51(5), 1998, s. 367–375, DOI: 10.1016/S0895-4356(97)00306-5, PMID: 9619963 .
  8. ↑ a b MartinM. Fortin MartinM. i inni, Prevalence of Multimorbidity Among Adults Seen in Family Practice, „Annals of Family Medicine”, 3(3), 2005, s. 223–228, DOI: 10.1370/afm.272, PMID: 15928225, PMCID: PMC1466875 .
  9. ↑ a b JiayiJ. Gu JiayiJ. i inni, Multimorbidity and health-related quality of life among the community-dwelling elderly: A longitudinal study, „Archives of Gerontology and Geriatrics”, 74, 2018, s. 133-140, DOI: 10.1016/j.archger.2017.10.019 .
  10. ↑ a b DD. Groll DD. i inni, The development of a comorbidity index with physical function as the outcome, „Journal of Clinical Epidemiology”, 58(6), 2005, s. 595–602, DOI: 10.1016/j.jclinepi.2004.10.018, PMID: 15878473 .
  11. ↑ a b Mansour T.A.M.T.A. Sharabiani Mansour T.A.M.T.A., PaulP. Aylin PaulP., AlexA. Bottle AlexA., Systematic review of comorbidity indices for administrative data, „Medical Care”, 50(12), 2012, s. 1109–18, DOI: 10.1097/MLR.0b013e31825f64d0, PMID: 22929993 .
  12. ↑ a b Mary E.M.E. Charlson Mary E.M.E. i inni, A new method of classifying prognostic comorbidity in longitudinal studies: Development and validation, „Journal of Chronic Diseases”, 40, 1987, s. 373–83, DOI: 10.1016/0021-9681(87)90171-8, PMID: 3558716 .
  13. ↑ Alvan R.A.R. Feinstein Alvan R.A.R., The pre-therapeutic classification of co-morbidity in chronic disease, „Journal of Chronic Diseases”, 23(7), 1970, s. 455–68, DOI: 10.1016/0021-9681(70)90054-8 .
  14. ↑ a b Marjan van denM. Akker Marjan van denM., FrankF. Buntinx FrankF., J AndriJ.A. Knottnerus J AndriJ.A., Comorbidity or multimorbidity : what's in a name? A review of literature, „European Journal of General Practice”, 2, 1996, s. 65-70 .
  15. ↑ AshokA. Krishnaswami AshokA. i inni, Multimorbidity is strongly associated with long-term but not short-term mortality after cardiac valve replacement, „International Journal of Cardiology”, 215, 2016, s. 417–421, DOI: 10.1016/j.ijcard.2016.04.110 .
  16. ↑ a b RonaldR. Gijsen RonaldR. i inni, Causes and consequences of comorbidity: A review, „Journal of Clinical Epidemiology”, 54(8), 2001, s. 661-674, DOI: 10.1016/S0895-4356(00)00363-2 .
  17. ↑ a b AndrzejA. Nowicki AndrzejA., AnnaA. Sędłak AnnaA., JanuszJ. Kowalewski JanuszJ., Coexisting diseases and postoperative morbidity in patients who underwent surgery due to pulmonary carcinoma and malignant carcinoma, „Contemporary Oncology/Współczesna Onkologia”, 12 (2), 2008, s. 65-71 .
  18. ↑ WalterW. J.Paulus WalterW., CarstenC. Tschöpe CarstenC., A Novel Paradigm for Heart Failure With Preserved Ejection Fraction: Comorbidities Drive Myocardial Dysfunction and Remodeling Through Coronary Microvascular Endothelial Inflammation, „Journal of the American College of Cardiology”, 62 (4), 2013, s. 263-271, DOI: 10.1016/j.jacc.2013.02.092 .
  19. ↑ SulanS. Dai SulanS. i inni, Comorbidities and Mortality Associated With Hospitalized Heart Failure in Canada, „Canadian Journal of Cardiology”, 28, 2012, s. 74–79, DOI: 10.1016/j.cjca.2011.05.002 .
  20. ↑ IsabelleI. Bracher IsabelleI. i inni, Burden and impact of congenital syndromes and comorbidities among adults with congenital heart disease, „International Journal of Cardiology”, 240, 2017, s. 159-164, DOI: 10.1016/j.ijcard.2017.02.118 .
  21. ↑ Alan K.H.A.K.H. Tam Alan K.H.A.K.H., Mark T.M.T. Bayley Mark T.M.T., A narrative review of the impact of medical comorbidities on stroke rehabilitation outcomes, „Disability and Rehabilitation”, 40(15), 2018, DOI: 10.1080/09638288.2017.1309465, PMID: 28374631 .
  22. ↑ TeresaT. Ravizza TeresaT. i inni, WONOEP appraisal: Biomarkers of epilepsy-associated comorbidities, „Epilepsia”, 58(3), 2017, s. 331-342, DOI: 10.1111/epi.13652 .
  23. ↑ KerryK. Wright KerryK., Cynthia S.C.S. Crowson Cynthia S.C.S., Sherine E.S.E. Gabriel Sherine E.S.E., Cardiovascular Comorbidity in Rheumatic Diseases A Focus on Heart Failure, „Heart Failure Clinics”, 10 (2), 2014, s. 339–352, DOI: 10.1016/j.hfc.2013.10.003 .
  24. ↑ Peter T.P.T. Weir Peter T.P.T. i inni, The Incidence of Fibromyalgia and Its Associated Comorbidities, „Journal of Clinical Rheumatology”, 12(3), 2006, s. 124–128, DOI: 10.1097/01.rhu.0000221817.46231.18 .
  25. ↑ James I.J.I. Hudson James I.J.I. i inni, Comorbidity of fibromyalgia with medical and psychiatric disorders, „The American Journal of Medicine”, 92(4), 1992, s. 363–367, DOI: 10.1016/0002-9343(92)90265-D, PMID: 1558082 .
  26. ↑ Wilbert SW.S. Aronow Wilbert SW.S. i inni, Prevalence of coronary artery disease, complex ventricular arrhythmias, and silent myocardial ischemia and incidence of new coronary events in older persons with chronic renal insufficiency and with normal renal function, „The American Journal of Cardiology”, 86(10), 2000, s. 1142–3, DOI: 10.1016/S0002-9149(00)01176-0, PMID: 11074216 .
  27. ↑ Sharon G.S.G. Bruce Sharon G.S.G. i inni, Obesity and Obesity-Related Comorbidities in a Canadian First Nation Population, „Preventing Chronic Disease”, 31(1), 2010, s. 27–32, PMID: 21213616 .
  28. ↑ BrunoB. Bernardini BrunoB., StefaniaS. Fracchia StefaniaS., Comorbidity indices disillusion, „Journal of Clinical Epidemiology”, 71, 2016, s. 113–123, DOI: 10.1016/j.jclinepi.2015.05.014 .
  29. ↑ Carl VanC.V. Walraven Carl VanC.V. i inni, A Modification of the Elixhauser Comorbidity Measures into a Point System for Hospital Death Using Administrative Data, „Medical Care”, 47(6), 2009, s. 626-633 .
  30. ↑ R.R. Rozzini R.R. i inni, Geriatric Index of Comorbidity: Validation and comparison with other measures of comorbidity, „Age and Ageing”, 4, 31, 2002, s. 277–85, DOI: 10.1093/ageing/31.4.277 .
  31. ↑ DinaD. Zekry DinaD. i inni, Geriatrics index of comorbidity was the most accurate predictor of death in geriatric hospital among six comorbidity scores, „Journal of Clinical Epidemiology 63 (2010)”, 63, 2010, s. 1036–1044, DOI: 10.1016/j.jclinepi.2009.11.013 .
  32. ↑ MHM. Kaplan MHM., ARA. Feinstein ARA., A critique of methods in reported studies of long-term vascular complications in patients with diabetes mellitus, „Diabetes”, 22(3), 1973, s. 160–74, DOI: 10.2337/diab.22.3.160, PMID: 4689292 .
  33. ↑ Bernard S.B.S. Linn Bernard S.B.S., Margaret W.M.W. Linn Margaret W.M.W., LeeL. Gurel LeeL., Cumulative illness rating scale, „Journal of the American Geriatrics Society”, 16(5), 1968, s. 622–6, DOI: 10.1111/j.1532-5415.1968.tb02103.x, PMID: 5646906 .
  34. ↑ Mark D.M.D. Miller Mark D.M.D. i inni, Rating chronic medical illness burden in geropsychiatric practice and research: Application of the Cumulative Illness Rating Scale, „Psychiatry Research”, 41(3), 1992, s. 237–48, DOI: 10.1016/0165-1781(92)90005-N, PMID: 1594710 .
  35. ↑ a b Mark S.M.S. Litwin Mark S.M.S. i inni, Assessment of prognosis with the total illness burden index for prostate cancer, „Cancer”, 109(9), 2007, s. 1777–83, DOI: 10.1002/cncr.22615, PMID: 17354226 .

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.