Demokratska Republika Gruzija
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Demokratska Republika Gruzija (gruzijski: საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა, Sakartvelos Demokratiuli Respublika; poznata i kao Prva gruzijska republika) bila je prva novovjeka gruzijska republika.
Ova država osnovana je na teritoriju bivše Carske Rusije i dijelovima Osmanskog Carstva uz Crno more nakon Oktobarska revolucija - 1917. Lideri ove države bili su menjševički članovi socijal demokratske i drugih gruzijskih partija koje su se udružile u stvaranju nove države.
Geografske karakteristike
U vrijeme kad je osnovana ova država graničila je s Demokratskom Republikom Armenijom na jugu, Osmanskim Carstvom na zapadu, Azerbajdžanskom Demokratskom Republikom na istoku, a sa sjevera sa Kubanskom narodnom republikom i Gorskom republikom sjevernog Kavkaza. Ta država je imala površinu od 107 600 km² (današnja Gruzija ima 69 700) i oko 2 500 000 stanovnika, glavni grad bio je Tbilisi.
Historija
Okolnosti nastanka
Lider gruzijskog nacionalnog preporoda bio je knez Ilja Čavčavadze, vođa književnog i društvenog pokreta zvanog Pirveli Dasi, ili prva grupa, druga grupa - Meore Dasi, koju je vodio književnik Georgi Cereteli, bila je puno liberalnija, ali je njen uticaj bio slabašan u usporedbi sa pokretom Mesame Dasi (treća grupa), koja je bila pokriće za ilegalnu Socijaldemokratsku partiju osnovanu 1893. Ona je isočetka bila marksistička partija, tako da je od 1898. njen član bio i Josif Džugašvili, koji je kasnije postao poznatiji kao Staljin. Kad je menjševička frakcija Ruske socijaldemokratske radničke partije preuzela kontrolu nad tim pokretom, Staljin je napustio Gruziju.[1]
Odjeci Ruske revolucije 1905. zahvatili su i Gruziju, u kojoj se rasplamsala gerila, koju je krvavo ugušila carska vojska i kozaci. Nakon Februarske revolucije - 1917. Zakavkazjem (Gruzija, Armenija, Azerbejdžan) upravljao je komitet iz Petrograda, poznat kao Ozakom. Kasniji događaji te iste godine, a naročito boljševička Oktobarska revolucija prisilili su tadašnje političke lidere Zakavkazja, koji su manje više bili - menjševici na nevoljko otcjepljenje od Carske Rusije i osnivanje Zakavkaske Demokratske Federativne Republike. Eksplozija lokalnih nacionalizama, u kombinaciji s pritiskom koji je na tu državu vršila osmanska vojska sa zapada posljednjih mjeseci Prvog svjetskog rata, dovela je do sloma Zakavkaske federacije.[1]
Proglašenje nezavisnosti
Nakon tog je Gruzija proglasila nezavisnost 26. maja 1918. i odmah zatražila zaštitu lidera Centralnih sila Njemačke, ali joj je pobjeda Antante donijela britansku okupaciju. Gruzijci su u Antonu Ivanoviču Denikinu i njegovim bjelogardejcima kojima su Britanci izdašno pomagali, gledali veću opasnost za svoju slobodu od boljševika. Oni su odbili suradnju u naporima za restauraciju Carske Rusije pa su britanske snage napustile Batumi u julu 1920.[1]
Nezavisnost Gruzije sile Antante priznale su [[de facto još u januaru 1920., a i Sovjetska Rusija potpisiivanjem sovjetsko-gruzijskog sporazuma u maju 1920., pa su oni jedno kratko razdoblje i surađivali.[1]
Slom Demokratske Republike Gruzije
Nakon odbijanja da postanu članica Lige naroda, Gruziju su i de jure priznale članice Antante u januaru 1921. Ali joj to nije puno pomoglo, jer su je već u februaru napale jedinice Crvene armije i to bez Lenjinovog odobrenja, u akciji koju su organizirali dva gruzijska boljševika; Staljin i Grigorij Konstantinovič Ordžonikidze.[1]
Crvena armija je formalno došla pomoći konkurentskoj sovjetskoj vladi, i ustanicima, koje su sovjeti pomagali iz Azerbajdžana i Armenije, otpor je brzo slomljen pa je Gruzija organizirana kao Gruzijska Sovjetska Socijalistička Republika - 25. februara 1921.[1] Staljin i Grigorij Ordžonikidze su je 12. marta 1922. uklopili u Zakavkasku Sovjetsku Federativnu Socijalističku Republiku.
Još uvijek popularni gruzijski socijaldemokrati organizirali su oružanu pobunu 1924., ali je ona brutalno ugušena po naredbi Staljina.[1]
Izvori
Vanjske veze
- National revival (en)}
Države u periodu građanskog rata i stvaranja SSSR (1917–1924)
Prvi svjetski rat • Februarska revolucija • Oktobarska revolucija • RSFSR • Građanski rat • Bijeli pokret • Intervencija • Basmači • SSSR
 |
|  | ||||||||||||||||||||||||||||
Podebljanim slovima označene države i entiteti koje su pokazale stabilnima i preživjeli period.
