Restoran
Lokanta veya restoran, ücret karşılığında müşterilere yemek ve içecek hazırlanıp servis edilen yer. Çoğunlukla büyük bir yemek salonu ve mutfaktan meydana gelir. Sözcük, Fransızca restaurer ('restore etmek', 'canlandırmak') kelimesinden türemiştir.
Lokantalar çoğunlukla özel mülktür. Küçük işletme, aile işletmesi, ev işletmesi, franchising, şahıs işletmesi ve perakende zinciri olabilir. Yemekler genelde lokantada sunulur ve yenir ama teslimat servisi ve evlere servisi olan lokantalar da vardır. Restoranlar halka açık alanlarda, alışveriş merkezi, iş merkezleri'nde yerleşebilir. Lokantalar görünümlerine ve sundukları yemek çeşitlerine göre farklılık gösterir. Bazı lokantalar sundukları yöresel mutfaklarla, bazıları da servis anlayışlarıyla farklılık yaratırlar. Ucuz fast-food restoranları ve kafeteryalardan orta fiyatlı esnaf lokantası ve aile restoranlarına, yüksek fiyatlı lüks işletmelere kadar çok çeşitli mutfak ve hizmet modelleri bulunmaktadır. Son dönemlerde restoranlar drive-through, drive-in, take-away, yemek teslimi, yemek aboneliği, çevrimiçi yemek siparişi hizmetleri yaygın vermekdedirler.
Restoran bir restorancı veya şube müdürü tarafından yönetilir. Restoran az veya çok personele sahip olabilir. Restoran personeli barmen, komi, şef garson, sommelier, garson, şef aşçı, mutfak şefi, mutfak bölüm şefi, aşçı, bulaşıkçı, pasta şefi, sote şef, yardımcı şef,mutfak tugayı'dır.
Etimoloji
Bazı yerlerde 1960'lara kadar lokanta yerine aşevi kelimesi kullanılıyordu.[1]
Lokanta kelimesi, Türkçeye İtalyanca locanda sözünden girmiştir.[2]
Restoran sözcüğü ise Türkçeye Fransızcadan geçmiş bir sözcük (Fransızca: Restaurant[2]) olup; "yenilemek", "onarmak" anlamlarına gelen restaurer kökünden gelmektedir.[3] Kökün sözcükle çok ilgili olmayışını köken bilimci Sevan Nişanyan şöyle açıklamaktadır: Sözcük, 1765'te Paris'te M. Boulanger lokantasında cama asılan bir reklam cümlesinden alay yollu ortaya çıkmıştır.[3]
Tarihçe
Eski çağlarda lokantalar yerine hanlar ve tavernalar kullanılmaktaydı ve bunlar genellikle yolculuk yapmakta olanlar için kurulmuşlardı. Çin'de de benzerleri kurulmuş olmasına rağmen; günümüz restoranları, işletmelerin sipariş üzerine yemek hazırlama ve satma işine girmesiyle, 18. yüzyılda Avrupa'da ortaya çıkmıştır. Osmanlılarda halka yemek hizmeti sunan aşevleri ve imaretler bulunuyordu. Aşevleri, İmparatorluğun son döneminde ortaya çıkacak olan batı tarzı lokantaların öncüsü olarak görülebilirse de, genellikle beslenme amacıyla gidilen bu mekanlar, değişik lezzet tatmak için gidilen lokantalardan farklıydı.
Restoran yönetimi yapan birisine restorancı denir. Restoranlarda yemek yapmak üzerine profesyonelce çalışan kimselere aşçı denir. Birden fazla aşçı çalıştıran restoranlarda aşçıbaşı bulunabilir. Hatta büyük restoranlarda mutfak şefi ve onun altında birden çok aşçıbaşı çalışabilir.
Kaynakça
- ^ Çimrin, Hüseyin Bir zamanlar Antalya: tarih, gözlem ve anılar : yakın geçmişe yolculuk: Cilt 2 Antalya Ticaret ve Sanayi Odası, 2007. ISBN 9944601608, 9789944601603
- ^ a b Türk Dil Kurumu. "TDK Güncel Türkçe Sözlük - lokanta". 11 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2011.
- ^ a b Sevan Nişanyan. "Çağdaş Türkçenin Etimolojik Sözlüğü - restoran". 14 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2010.
