Rząd Narodowy (Karola Majewskiego)
Rząd Narodowy Karola Majewskiego – naczelny organ władz powstania styczniowego od 14 czerwca do 17 września 1863.
Utworzenie
Powstał po upadku Rządu Narodowego tzw. czerwonych prawników. 14 czerwca Karol Majewski, który przejął kontrolę nad Kasą Główną Królestwa Polskiego, zdeponowaną w Banku Polskim przejął pieczęcie powstańcze (co równoznaczne było z przejęciem władzy) i utworzył nowy Rząd Narodowy. W skład koalicyjnego rządu weszli przedstawiciele stronnictwa białych, czerwonych i zwolennicy gen. Ludwika Mierosławskiego.
Działalność
Nowy Rząd Narodowy stworzył sieć struktur podziemnego państwa polskiego. Zbierał się codziennie na sesje w Warszawie. Rozpatrywał sprawy napływające z wydziałów: spraw wewnętrznych, skarbu, wojny, prasy spraw zagranicznych, prowincji (później wydziału policji). Centralnym organem koordynującym obieg pism rządowych był Sekretariat Stanu. Sekretariatowi podlegała Ekspedytura, zapewniająca łączność władz centralnych z terenem.
W skład warszawskiej organizacji miejskiej wchodziły wydziały, podzielone na okręgi, które z kolei podzielone były na około 200 sekcji. Stworzono policję narodową, zajmującą się kontrwywiadem. Istniała żandarmeria osłaniająca władze narodowe, kasa miejska, komisja weryfikacyjna do spraw podatkowych. Czynna był organizacja kobieca tzw. piątek, zajmująca się opieką społeczną.
Stworzono też sieć organizatorów wojewódzkich, powiatowych i okręgowych podległych Wydziałowi Wojny, pośredniczących pomiędzy administracją cywilną a naczelnikami wojskowymi województw i poszczególnych oddziałów. W końcu sierpnia rząd ogłosił nową ustawę administracyjną. Wprowadzono pięć szczebli administracyjnych, obsadzanych mianowanymi urzędnikami: wieś-parafia-okręg-powiat-województwo. Naczelnikom parafii powierzono powołanie organizacji dziesiątek i setek, obejmujących całą ludność męską zdolną do noszenia broni.
Podstawą finansową powstania był podatek ofiary narodowej, ściągany przez Rząd Narodowy od obywateli posiadaczy lub rozporządzających stałym dochodem. W lipcu rozpisano pięcioprocentową pożyczkę narodową na sumę 40 mln zł. Na rzecz powstania spływały też składki i ofiary z zagranicy. Ze zgromadzonych funduszy finansowano przede wszystkim ekwipunek i utrzymanie oddziałów powstańczych. Za granicą nabyto ok. 200 tysięcy karabinów.
Organem prasowym rządu było pismo Niepodległość, wychodzące w nakładzie 10 tysięcy egzemplarzy.
Upadek
We wrześniu 1863 nastąpiła stopniowa dekompozycja rządu spowodowana klęskami militarnymi, nasilającym się terrorem władz rosyjskich i rosnącą opozycją czerwonych. 17 września Karol Majewski wynegocjował oddanie sterów powstania Franciszkowi Dobrowolskiemu. Powstał nowy Rząd Narodowy.
Skład
- Karol Majewski, przewodniczący
- Oskar Awejde, p.o. dyrektora Wydziału Prowincji (od lipca 1863)
- Marian Karol Dubiecki, sekretarz Rusi
- Władysław Gołemberski
- Józef Grabowski
- Eugeniusz Dębiński-Kaczkowski, dyrektor Wydziału Wojny
- Józef Kajetan Janowski, dyrektor Wydziału Prasy, sekretarz stanu
- Henryk Krajewski, dyrektor Wydziału Spraw Zagranicznych
- Rafał Krajewski, dyrektor Wydziału Spraw Wewnętrznych (od połowy lipca 1863)
- Stanisław Krzemiński
- Stosław Łaguna, dyrektor Wydziału Spraw Wewnętrznych (do połowy lipca 1863)
- Włodzimierz Milowicz
- Adolf Pieńkowski, dyrektor Wydziału Policji
- Wacław Przybylski, dyrektor Wydziału Prasy, sekretarz Litwy
- Dionizy Skarżyński, dyrektor Wydziału Skarbu
Bibliografia
![]() | Zobacz w Wikiźródłach tekst Manifest Rządu Narodowego do Ludów i Rządów Europy |
- Andrzej Biernat, Ireneusz Ihnatowicz: Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, Warszawa 2003
- Stefan Kieniewicz, Andrzej Zahorski, Władysław Zajewski: Trzy powstania narodowe, Warszawa 1992
- p
- d
- e
- Rada Administracyjna
- Rząd Tymczasowy
- Rada Najwyższa Narodowa
- Rząd Adama Jerzego Czartoryskiego
- Rząd Bonawentury Niemojowskiego
- Rząd Jana Stefana Krukowieckiego
- Tymczasowy Rząd Narodowy
- Komisja Wykonawcza Rządu Narodowego
- Komisja Wykonawcza Dyktatora w Warszawie
- Rząd Narodowy Cywilny
- Rząd Narodowy (Karola Majewskiego)
- Rząd Narodowy (czerwonych prawników)
- Rząd Narodowy (wrześniowy)
- Rząd Narodowy (Romualda Traugutta)
- Rząd Narodowy (Bronisława Brzezińskiego)
- Rząd Jędrzeja Moraczewskiego
- Rząd Ignacego Jana Paderewskiego
- Rząd Leopolda Skulskiego
- 1. rząd Władysława Grabskiego
- 1. rząd Wincentego Witosa
- 1. rząd Antoniego Ponikowskiego
- 2. rząd Antoniego Ponikowskiego
- Rząd Artura Śliwińskiego
- Rząd Juliana Nowaka
- 1. rząd Władysława Sikorskiego
- 2. rząd Wincentego Witosa
- 2. rząd Władysława Grabskiego
- Rząd Aleksandra Skrzyńskiego
- 3. rząd Wincentego Witosa
- 1. rząd Kazimierza Bartla
- 2. rząd Kazimierza Bartla
- 3. rząd Kazimierza Bartla
- 1. rząd Józefa Piłsudskiego
- 4. rząd Kazimierza Bartla
- Rząd Kazimierza Świtalskiego
- 5. rząd Kazimierza Bartla
- 1. rząd Walerego Sławka
- 2. rząd Józefa Piłsudskiego
- 2. rząd Walerego Sławka
- Rząd Aleksandra Prystora
- Rząd Janusza Jędrzejewicza
- Rząd Leona Kozłowskiego
- 3. rząd Walerego Sławka
- Rząd Mariana Zyndrama-Kościałkowskiego
- Rząd Felicjana Sławoja Składkowskiego
- 2. rząd Władysława Sikorskiego
- 3. rząd Władysława Sikorskiego
- Rząd Stanisława Mikołajczyka
- Rząd Tomasza Arciszewskiego
- Rząd Tadeusza Komorowskiego
- Rząd Tadeusza Tomaszewskiego
- Rząd Romana Odzierzyńskiego
- Rząd Jerzego Hryniewskiego
- Rząd Stanisława Mackiewicza
- Egzekutywa Zjednoczenia Narodowego
- Rząd Hugona Hankego
- 1. rząd Antoniego Pająka
- 2. rząd Antoniego Pająka
- 3. rząd Antoniego Pająka
- Rząd Aleksandra Zawiszy
- Rząd Zygmunta Muchniewskiego
- 1. rząd Alfreda Urbańskiego
- 2. rząd Alfreda Urbańskiego
- 1. rząd Kazimierza Sabbata
- 2. rząd Kazimierza Sabbata
- 3. rząd Kazimierza Sabbata
- 4. rząd Kazimierza Sabbata
- 1. rząd Edwarda Szczepanika
- 2. rząd Edwarda Szczepanika
- Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego
- Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej Polskiej
- Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej
- 1. rząd Józefa Cyrankiewicza
- Rząd Bolesława Bieruta/Józefa Cyrankiewicza
- 2. rząd Józefa Cyrankiewicza
- 3. rząd Józefa Cyrankiewicza
- 4. rząd Józefa Cyrankiewicza
- Rząd Józefa Cyrankiewicza/Piotra Jaroszewicza
- Rząd Piotra Jaroszewicza
- Rząd Piotra Jaroszewicza i Edwarda Babiucha
- Rząd Edwarda Babiucha/Józefa Pińkowskiego/Wojciecha Jaruzelskiego
- Rząd Zbigniewa Messnera
- Rząd Mieczysława Rakowskiego
- Rząd Tadeusza Mazowieckiego
- Rząd Jana Krzysztofa Bieleckiego
- Rząd Jana Olszewskiego
- Rząd Hanny Suchockiej
- Rząd Waldemara Pawlaka
- Rząd Józefa Oleksego
- Rząd Włodzimierza Cimoszewicza
- Rząd Jerzego Buzka
- Rząd Leszka Millera
- 1. rząd Marka Belki
- 2. rząd Marka Belki
- Rząd Kazimierza Marcinkiewicza
- Rząd Jarosława Kaczyńskiego
- 1. rząd Donalda Tuska
- 2. rząd Donalda Tuska
- Rząd Ewy Kopacz
- Rząd Beaty Szydło
- 1. rząd Mateusza Morawieckiego
- 2. rząd Mateusza Morawieckiego
- 3. rząd Mateusza Morawieckiego
- 3. rząd Donalda Tuska