Bitwa pod Makowem

Bitwa pod Makowem

Wojna polsko-bolszewicka
Czas	9 sierpnia 1920
Miejsce	pod Makowem
Terytorium	Polska
Przyczyna	ofensywa Frontu Zachodniego
Wynik	zwycięstwo Sowietów
Strony konfliktu
Polska  Rosyjska FSRR
Dowódcy
Jerzy Ferek-Błeszyński
Siły
grupa ppłk. Błeszyńskiego 4 Dywizja Strzelców
Straty
około 300 poległych, rannych i zaginionych
brak współrzędnych

Bitwa pod Makowem – walki polskiej grupy ppłk. Jerzego Błeszyńskiego z sowiecką 4 Dywizją Strzelców w czasie II ofensywy Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego w okresie wojny polsko-bolszewickiej.

Sytuacja ogólna

W pierwszej dekadzie lipca 1920 przełamany został front polski nad Autą, a wojska Frontu Północno-Wschodniego gen. Stanisława Szeptyckiego cofały się pod naporem ofensywy Michaiła Tuchaczewskiego^[1]. Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego nakazało powstrzymanie wojsk sowieckiego Frontu Zachodniego na linii dawnych okopów niemieckich z okresu I wojny światowej^[2]. Sytuacja operacyjna, a szczególnie upadek Wilna i obejście pozycji polskich od północy, wymusiła dalszy odwrót wojsk polskich^[3]. 1 Armia gen. Gustawa Zygadłowicza cofała się nad Niemen, a 4 Armia nad Szczarę^[4]. Obrona wojsk polskich na linii Niemna i Szczary również nie spełniła oczekiwań. W walce z przeciwnikiem oddziały polskie poniosły duże straty i zbyt wcześnie rozpoczęły wycofanie na linię Bugu^[5][6].

Plan polskiego Naczelnego Dowództwa zakładał, że 1. i 4. Armia oraz Grupa Poleska powstrzymają bolszewików i umożliwią przygotowanie kontrofensywy z rejonu Brześcia^[7]. Rozstrzygającą operację na linii Bug, Ostrołęka, Omulew doradzał też gen. Maxime Weygand^[8].

Utrata twierdzy brzeskiej spowodowała, że plan Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego uderzenia znad Bugu w skrzydło wojsk Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego i rozegrania tam decydującej bitwy przestał być realny^[9]. Wojska polskie cofały się nadal, a kolejną naturalną przeszkodą terenową dogodną do powstrzymania sowieckiej ofensywy była Wisła^[10].

Działania wojsk w rejonie Makowa

Na wschodnim brzegu Orzyca przedmoście Maków obsadziła, wycofująca się spod Ostrołęki, grupa ppłk. Jerzego Błeszyńskiego^[11]. 8 sierpnia ugrupowana była w sposób następujący: batalion morski na lewym skrzydle, I/4 pułku pomorskiego na prawym, a w Makowie stanął 205 pułk piechoty im. Jana Kilińskiego. Ponadto dowódca grupy dysponował dwoma samochodami pancernymi i szwadronem 108 pułku ułanów. Na lewym skrzydle Grupy broniły się pododdziały grupy gen. Karnickiego, a na prawym grupy ppłk. Andrzeja Kopy^[12]. 9 sierpnia w południe artyleria sowieckiej 4 Dywizji Strzelców rozpoczęła artyleryjskie przygotowanie ataku. Godzinę później od strony Jankowa i Obiecanowa ruszyło natarcie piechoty i kawalerzystów z 4 pułku kawalerii. Po trzech godzinach walki ppłk Błeszyński wydał rozkaz odwrotu, a sowiecka 4 DS przeszła do pościgu^[12]. Wycofująca się na zachodni brzeg Orzyca bateria 17 pułku artylerii ciężkiej dostały się w krzyżowy ogień czerwonoarmistów. Dopiero kontratak III/205 pułku piechoty chwilowo zatrzymało przeciwnika i ocalił polskie armaty. Bateria przeprawiła się przez rzekę, zajęła stanowiska za mostem i otworzyła nadzwyczaj celny ogień. Dzięki wsparciu baterii, II i III batalion 205 pułku piechoty oderwały się od nieprzyjaciela i uniknęły rozbicia. Poniosły jednak duże straty w trakcie przechodzenia przez most^[12].

Po opuszczeniu przedmościa Makowa grupa ppłk. Jerzego Błeszyńskiego otrzymała rozkaz przejścia w rejon Przewodowa^[13].

 Osobny artykuł: Bitwa pod Przewodowem.

Bilans walk

Pod Makowem Polacy stracili około 300 poległych, rannych i zaginionych^[12].

Przypisy

Bibliografia

• Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
• Józef Piłsudski, Michaił Tuchaczewski: „Rok 1920”. „Pochód za Wisłę”. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1989. ISBN 83-218-0777-1.
• Władysław Sikorski: Nad Wisłą i Wkrą. Studium z polsko-rosyjskiej wojny 1920 roku. Lwów – Warszawa – Kraków: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Reprint: Wydawnictwo 2 Kolory. Sp. z oo, 2015. ISBN 978-83-64649-16-5.
• Marek Tarczyński (red.): Bitwa Warszawska 13–28 VIII 1920. Dokumenty operacyjne. Warszawa: Rytm, 1996. ISBN 83-86678-37-2.
• Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.