Bitwa pod Nowojelnią

Bitwa pod Nowojelnią

Wojna polsko-bolszewicka
Czas	18 lipca 1920
Miejsce	pod Nowojelnią[a]
Terytorium	Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich
Przyczyna	ofensywa Frontu Zachodniego
Wynik	zwycięstwo Sowietów
Strony konfliktu
Polska  Rosyjska FSRR
Dowódcy
Witowt Putna
Siły
10 pułk ułanów 27 Dywizja Strzelców
brak współrzędnych

Bitwa pod Nowojelnią – walki polskiego 10 pułku ułanów z oddziałami sowieckiej 27 Dywizji Strzelców w czasie lipcowej ofensywy Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego w okresie wojny polsko-bolszewickiej.

Położenie wojsk przed bitwą

W pierwszej dekadzie lipca przełamany został front polski nad Autą, a wojska Frontu Północno-Wschodniego gen. Stanisława Szeptyckiego cofały się pod naporem ofensywy Michaiła Tuchaczewskiego^[3]. Naczelne Dowództwo nakazało powstrzymanie wojsk sowieckiego Frontu Zachodniego na linii dawnych okopów niemieckich z okresu I wojny światowej^[4]. Sytuacja operacyjna, a szczególnie upadek Wilna i obejście pozycji polskich od północy, wymusiła jednak dalszy odwrót^[5]. 1 Armia gen. Gustawa Zygadłowicza cofała się nad Niemen, 4 Armia nad Szczarę, a Grupa Poleska na Kanał Ogińskiego i Pińsk^[6][7].

Działania wojsk

W połowie lipca 10 pułk ułanów został przerzucony transportami kolejowymi z rejonu działania Grupy Poleskiej w okolice Nowogródka i wszedł w ugrupowanie 1 Armii. 18 lipca główne siły pułku z baterią artylerii konnej przybyły na stację Nowojelnia, natomiast pociąg ze szwadronem ckm, szwadronem technicznym i taborami pułkowymi, znajdował się dopiero na trasie między Baranowiczami i Nowojelnią^[1]. W tym czasie sowiecka 27 Dywizja Strzelców przerwała front polski pod Baranowiczami, a jej oddziały uszkodziły tor kolejowy i otoczyły opóźniony, dowodzony przez rotmistrza Starczewskiego transport 10 pułku ułanów^[8]. W walce poległo lub odniosło rany ponad pięćdziesięciu ułanów, kilkudziesięciu dostało się do niewoli. Resztki szwadronów przebiły się przez pierścień okrążenia, ale utracono całe tabory i większość broni maszynowej^[1]. Po reorganizacji osłabiony pułk został przydzielony do 15 Dywizji Piechoty generała Władysława Junga^[8].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
• Henryk Buszyński: Zarys historii wojennej 10-go pułku Ułanów Litewskich. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
• Józef Piłsudski, Michaił Tuchaczewski: „Rok 1920”. „Pochód za Wisłę”. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1989. ISBN 83-218-0777-1.
• Stefan Pomarański: Pierwsza wojna polska (1918–1920). Zbiór wojennych komunikatów prasowych Sztabu Generalnego, uzupełniony komunikatami Naczelnej Komendy we Lwowie i Dowództwa Głównego Wojska Polskiego w Poznaniu. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1920.
• Adam Przybylski: Wojna polska 1918–1921. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930.
• Stanisław Szeptycki: Front Litewsko-Białoruski; 10 marca 1919 – 30 lipca 1920. Warszawa: Wydawnictwo 2 Kolory. Sp.z o.o; Fundacja Patriotyczna Serenissima, 2016. ISBN 978-83-64649-19-6.
• Bolesław Waligóra: Dzieje 85-go pułku Strzelców Wileńskich. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1928.
• Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.