Bitwa pod Rudnią Baranowską

Bitwa pod Rudnią Baranowską

Wojna polsko-bolszewicka
Czas	11–12 października 1920
Miejsce	pod Rudnią Baranowską
Terytorium	Ukraińska Republika Ludowa
Przyczyna	ofensywa wołyńsko–podolska
Wynik	zwycięstwo 8 Brygady Jazdy
Strony konfliktu
Polska  Rosyjska FSRR
Dowódcy
Stanisław Grzmot-Skotnicki Aleksandr Golikow
Siły
8 Brygada Jazdy 7 Dywizja Strzelców
brak współrzędnych

Bitwa pod Rudnią Baranowską – część bitwy wołyńsko-podolskiej, walki polskiej 8 Brygady Jazdy ppłk. Stanisława Grzmota-Skotnickiego z sowiecką 7 Dywizją Strzelców Aleksandra Golikowa w czasie ofensywy jesiennej wojsk polskich na Ukrainie w okresie wojny polsko-bolszewickiej.

Geneza

2 września, jeszcze w czasie walk pod Zamościem, Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego zdecydowało, iż 3. i 6 Armia, po stosownym przegrupowaniu, około 10 września podejmą większą akcję zaczepną w kierunku wschodnim celem „nie tylko odrzucenia nieprzyjaciela poza granice Małopolski, lecz także rozbicia i zdezorganizowania jego sił tak, aby później można było utrzymać front przy użyciu słabych sił własnych"^[3]. 3 Armia gen. Władysława Sikorskiego przystąpiła do działań 10 września^[4]. Wstępnym etapem był zagon grupy motorowej mjr. Włodzimierza Bochenka wyprowadzony z Włodawy, który przeprawił się przez Bug i następnego dnia opanował Kowel. Za nim ruszyło natarcie sił głównych armii, w tym jej grupa manewrowa – Korpus Jazdy gen. Juliusza Rómmla^[5]. 16 września, działający na styku sowieckich 12 i 14 Armii Korpus Jazdy płk. Juliusza Rómmla, przy słabym oporze przeciwnika, sforsował Styr na południe od Łucka i ruszył na Równe^[6]. Będąc w pościgu za cofającymi się wojskami 12 Armii Nikołaja Kuźmina, 28 września dotarł do Słuczy w rejonie Zwiahla^[7][8]. Stąd, po kilkudniowym odpoczynku, Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego zdecydowało się na zorganizowanie zagonu na Korosteń. Celem rozpoznania sił przeciwnika, zagon poprzedzony był serią wypadów za rzekę, ^[7]. Działania na Korosteń zakończyły się spektakularnym sukcesem Korpusu Jazdy płk. Juliusza Rómmla.

 Osobny artykuł: zagon na Korosteń.

Walczące wojska

Jednostka	Dowódca	Podporządkowanie
Wojsko Polskie
dowództwo Korpusu Jazdy	płk Juliusz Rómel	6 Armia
2 Dywizja Jazdy	płk Gustaw Orlicz-Dreszer	Korpus Jazdy
⇒ 8 Brygada Jazdy	ppłk Stanisław Grzmot-Skotnicki	2 Dywizja Jazdy
→ 2 pułk ułanów	ppłk Wincenty Jasiewicz	8 Brygada Jazdy
→ 108 pułk ułanów	rtm. Piotr Głogowski
Armia Czerwona
7 Dywizja Strzelców	Aleksandr Golikow	12 Armia

Działania pod Rudnią Baranowską

Wracająca ze zwycięskiego zagonu na Korosteń, 8 Brygada Jazdy ppłk. Stanisława Grzmota-Skotnickiego wieczorem 11 października zatrzymała się na nocleg na północny wschód od Zwiahla. W Słobodzie Aleksandrówce stanął sztab brygady, 108 pułk ułanów i 8 dywizjon artylerii konnej, w Słobodzie Baranówce 115 pułk ułanów, a 2 pułk ułanów zajął Rudnię Baranowską^[9][10]. Liczący w tym dniu 350 żołnierzy, 4 działa i 6 taczanek 2 pułk ułanów po raz pierwszy od kilku dni spożył gorący posiłek. Postój pułku ubezpieczały dookrężnie wystawione placówki. Około 23.00 zachodnie elementy ubezpieczenia postoju zauważyły nadchodzące oddziały sowieckiej 7 Dywizji Strzelców. Zaalarmowany strzałami dowódca pułku mjr Wincenty Jasiewicz wysłał w ten rejon spieszone trzy szwadrony. Rozpoczęła się walka ogniowa. Posiadający przewagę liczebną przeciwnik przechodził do ataku na bagnety. W krytycznym dla pułku położeniu dwa plutony 2 szwadronu rozpoczęły szarżę. Jednak ostrzeliwane ze wszystkich stron, zawróciły. Pułk został zmuszony do wycofania się w kierunku na Słobodę Aleksandrówkę. Odwrót osłaniały dwie taczanki^[11][12].

Strzelanina pod Rudnią Baranowską zaalarmowała inne oddziały. Dowódca brygady ppłk Skotnicki wysłał do zaatakowanej miejscowości dwa szwadrony 108 pułku ułanów. W połowie drogi oba pułki spotkały się. Tak wzmocniony 2 pułk ułanów na rozkaz swojego dowódcy zaprzestał odwrotu i przeszedł do kontrataku. Na pole bitwy przybył też ppłk Grzmot-Skotnicki ze sztabem. Około 3.00 zauważono oznaki wyczerpania przeciwnika. Gdy dowódca brygady poderwał tyraliery do ataku na bagnety, przeciwnik rozpoczął odwrót na całej linii. Nad ranem odzyskano Rudnię Baranowską i odrzucono czerwonoarmistów w kierunku Słobody Zielenicy^[11][13].

Kiedy walki ustały, w rejon rozmieszczenia sowieckiej 7 Dywizji Strzelców wysłano parlamentariuszy. Po krótkich negocjacjach cała dywizja, opuszczona przez większość dowódców i komisarzy, złożyła broń^[14].

Bilans walk

Bitwa pod Rudnią Baranowską była ostatnią akcją bojową 8 Brygady Jazdy ppłk. Stanisława Grzmota-Skotnickiego w wojnie polsko-bolszewickiej. Tak błyskotliwe zwycięstwo kilku szwadronów nad dywizją piechoty było możliwe dzięki pogłębiającej się demoralizacji w szeregach przeciwnika. W bitwie poległo kilkudziesięciu czerwonoarmistów. Do niewoli wzięto około 3000 jeńców, zdobyto 7 dział, 60 ckm-ów, szpital polowy, tabory dywizyjne. Straty polskie to 9 poległych i 17 rannych^[14][15].

Przypisy

Bibliografia

• Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
• Władysław Seweryn Herkner: Zarys historii wojennej 2-go Pułku Ułanów Grochowskich im. gen. Józefa Dwernickiego. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Otton Laskowski (red.): Encyklopedia wojskowa. T. IV. Warszawa: Wydawnictwo Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego, 1934.
• Witold Legun: Zarys historji wojennej 9-go dywizjonu artylerii konnej (byłego 8-go dywizjonu artylerii konnej). Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
• Adam Przybylski: Wojna polska 1918–1921. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930.
• Tadeusz Suchorowski: Zarys historii wojennej 20-go Pułku Ułanów imienia Króla Jana III Sobieskiego. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Lech Wyszczelski: Kampania ukraińska 1920 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2009. ISBN 978-83-7543-066-0.