Hadži-Prodan Mağarası

43°38′0.6″K 20°14′32.3″D / 43.633500°K 20.242306°D / 43.633500; 20.242306Rakım630 m (2.067 ft)TarihçeDevir(ler)Paleolitikİlgili kişi(ler)Homo neanderthalensis, Homo sapiens

Hadži -Prodan Mağarası (Sırpça: Хаџи-Проданова пећина), orta batı Sırbistan'daki İvaniçe'den 7 kilometre (4,3 mi) uzaklıktaki Raščići köyünde bulunan, Paleolitik döneme tarihlenen arkeolojik sit alanı ve ulusal bir tabiat anıtıdır. Deniz seviyesinden 630 m (2.070 ft) yüksekliğe sahip oldukça dar ve yüksek ağzı, Rašćanska nehri vadi yatağının yaklaşık 40 m (130 ft) üzerinde yer alır ve güneye doğru bakmaktadır. 345 metre (1.132 ft) uzunluğundaki mağara Geç Kretase'de "kalın tabakalı masif" Senoniyen kalkerinde oluşmuştur. Tarih öncesi çanak çömlek parçaları ve Pleistosen fauna fosilleri İvaniçe'den Zoran Vučićević tarafından ortaya çıkarıldı. Mağara girişinde ve ana mağarada, özellikle Mağara ayısı (Ursus spelaeus) ve Demir Çağı eser keşiflerinin yapıldığı bildirildi.^[1] Mağaranın adı, 19. yüzyıldan kalma bir Sırp devrimci olan Hadži-Prodan'ın onuruna verilmiştir.

Kazılar

Hadži Prodanova, yüzyılı aşkın bir süredir mağaracılık ve arkeolojik literatürde araştırma ve inceleme konusu olmuştur. Belgrad Üniversitesi, Sırbistan Ulusal Müzesi ve Karanofça'daki Kültürel Mirasın Korunması Enstitüsü'nün 2003-2004 ortak kazı kampanyasının ardından yeniden ilgi gördü. Paleolitik kökenli malzeme ve objeler ile Pleistosen faunasına ait fosilleşmiş kemikler daha önceki yüzey araştırmalarında ortaya çıkarıldığından, alanın ayrıntılı bir şekilde incelenerek belgelenmesine karar verilmiştir. Temelleri belirlemek ve bir zamanlar mağara girişinin hemen önünde duran 20. yüzyılın başlarından kalma bir kilisenin (Aziz Başmelek Mikail) orijinal konumunun haritasını çıkarmak ve yeniden inşasının fizibilitesini doğru bir şekilde değerlendirmek için araştırmalar yapılmıştı.^[1] 2003 yılında mağaranın girişine, ana mağarasına ve iç kısmına 2,5 m (8,2 ft) derinliğinde 16 m² (170 ft²) bir hendek kazılmıştır. Mağaranın içinde sadece on beş Paleolitik eser keşfedildi. Çoğu keşif ön alandan çıkarılmıştır.^[1] Kazının amacı, buluntuların stratigrafik konumunu değerlendirmekti. Hadži Prodanova, çeşitli irili ufaklı omurgalıların oldukça büyük faunal tortularını ortaya çıkarmıştır. Beş tortu tabakası araştırılmış ve mağara ayıları, kurtlar, dağ keçisi, çeşitli kemirgenler ve kuşlara ait kalıntılar ortaya çıkarılmıştır.^[1] Toplamda, günümüzde de yaşamlarını sürdüren 13 kemirgen türü bulunmuştur. Bileşim ve sıklık, stratigrafik bölümlerin ekolojik özelliklerinin daha iyi belirlenmesine yardımcı oldu.^[1]

Analiz

2010'daki bir ön tafonomik analizde, "insan yerleşiminin çok kısa olduğu, belki de sadece birkaç saatle sınırlı olduğu, Orta Paleolitik'te Epigravettian'dan biraz daha yaygın olduğu" sonucuna varıldı. Bununla birlikte, Hadži Prodanova ve yakındaki Šalitrena mağarası, şimdiye kadar Orta Balkan dağlarında, Gravetti ve/veya Epigravet kültürel bağlamında insan varlığına dair kanıt oluşturan tek mağara alanıdır.^[1] Dušan Mihailović, "Orta Balkanlar'da Paleolitik ve Mezolitik araştırmalarda", Gravetti topluluklarının Güneydoğu Avrupa'ya yaklaşık 26.000 yıl önce - Son Buzul Maksimum'unun başlangıcı - geldiğini, dağlık habitatlardan uzak yaşamayı tercih ettiklerini ve tercihen kıyıya ve güney Balkanlar'a yakın sığınaklara çekildiğini öne sürmektedir.^[2][3]

Hadzi Prodanova, 1974 yılında ulusal koruma altına alınmış ve koruma statüsü 2005 yılında gözden geçirilerek onaylanmıştır.^[4]

Kaynakça

Dış bağlantılar

• Tabiat Anıtları Sırbistan Mağaraları 12 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• BİLİMSEL ARAŞTIRMA BÜLTENİ 2003 Yılı Faaliyet Raporu 2 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.